Product 1.3 Werk, participatie en inburgering
Werk speelt een belangrijke rol in het leven van de meeste mensen en is belangrijk voor de maatschappij als geheel. Als we in Zaanstad kansengelijkheid willen bevorderen, moet iedereen mee kunnen doen naar vermogen. Als betaald werk (nog) te hoog gegrepen is, vinden we andere manieren waarop inwoners zich betekenisvol kunnen inzetten. De huidige krapte op de arbeidsmarkt treft steeds meer sectoren. In samenwerking met bedrijven, ondernemers en maatschappelijke partners willen we nieuwe kansen benutten om mensen aan het werk te helpen. De arbeidsmarkt is onderhevig aan grote veranderingen. De aard van werk verandert door technologisering en grote maatschappelijke opgaven zoals verduurzaming en de woningbouw. Maar ook de flexibilisering van de arbeidsmarkt en vergrijzing van de beroepsbevolking leiden tot veranderingen in vraag en aanbod van arbeid. Een leven lang ontwikkelen is het credo: voor iedereen – werkgevers en inwoner – is het in toenemende mate belangrijk om zich te oriënteren op de persoonlijke kansen op werk op de middellange termijn. In 2024 zal geleidelijk aan meer duidelijk worden over plannen van de Rijksoverheid om de publieke dienstverlening naar werk te vernieuwen. De verwachting is dat de groei van de werkgelegenheid in 2024 stagneert en wellicht iets krimpt. De gemeente ondersteunt ook nieuwkomers met een inburgeringsplicht en bij het vinden van plek op arbeidsmarkt. In de aanpak staat centraal dat mensen zo snel mogelijk werken aan taalbeheersing en stappen zetten om volwaardig mee te doen in de samenleving via werk en participatie. Door woningnood staat de huisvesting van nieuwkomers in Zaanstad onder druk; het is moeilijk om aan de huisvestingstaakstelling te voldoen. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2019 | Realisatie 2020 | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Begroting 2024 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
% Bijstandsgerechtigden met een plan van aanpak | 35% | 84% | 62% | 67% | 66% | 70% | Gemeentelijke registratie |
% Inburgeringsplichtigen dat binnen 10 weken na huisvesting in Zaanstad een definitief persoonlijk inburgeringsplan heeft | nb | nb | nb | nb | 50% | 70% | nnb |
Toelichting
% Bijstandsgerechtigden met een plan van aanpak
- Met deze indicator willen we een beeld geven van het percentage mensen met een bijstandsuitkering dat actief is naar vermogen en/of werkt aan hun ontwikkeling en re-integratie.
- De indicator is voor het eerst gebruikt in 2019. Om deze indicator te kunnen bepalen zijn aanpassingen nodig in de registratie. Aanvankelijk moest aanwezigheid van een plan van aanpak worden afgeleid van reeds beschikbare gegevens. Het registratieproces wordt nog steeds verbeterd, waardoor we beter in staat zijn om werkelijke plannen van aanpak te tellen. Dit is vanaf de jaarrekening 2021 zichtbaar in de waarde van de indicator. Daarom zijn de cijfers vanaf 2021 niet vergelijkbaar met de jaren daarvoor.
% Inburgeringsplichtigen dat binnen 10 weken na huisvesting in Zaanstad een definitief persoonlijk inburgeringsplan heeft:
- In de toelichting op dit product staat omschreven hoe wij inburgeringsplichtigen ondersteunen met bijv. taalontwikkeling om zo snel mogelijk stappen te kunnen zetten richting werk en participatie, zodat iedereen volwaardig mee kan doen in de samenleving. Na afsluiting Plan Inburgering en Participatie (PIP) kunnen de onderdelen taal en participatie beginnen. Een snelle start betekent dus eerder meedoen en is een belangrijk uitgangspunt binnen de inburgering.
- Deze indicator geeft een beeld van het aantal mensen dat binnen 10 weken een persoonlijk inburgeringsplan heeft, waarmee duidelijk is dat deze mensen zijn gestart met hun inburgering. Er geldt een wettelijke termijn van 10 weken waarbinnen een persoonlijk inburgeringsplan moet zijn opgesteld.
- De ambitie van 50% gaat uit van de context waarin we ons begeven. De snelle oplopende taakstelling van de afgelopen jaren en het jonge lerende inburgeringsstelsel heeft druk op de uitvoering gelegd. Gerealiseerde capaciteitsuitbreiding en procesverbeteringen dragen naar verwachting bij aan toename van het percentage inburgeringsplichtigen dat binnen de wettelijke termijn een PIP heeft. Het ministerie SZW schetst in de uitvoeringsbrief Inburgering van juli 2023 een herkenbaar beeld en communiceert hier een landelijk gemiddelde van onder de 50%.
Speerpunten 2024
Hervorming arbeidsmarktdienstverlening
De dienstverlening voor werken en leren moet in de nabije toekomst laagdrempeliger en (landelijk) eenduidiger worden aangeboden aan inwoners. Zowel regionaal als lokaal bereiden we ons voor op deze veranderingen, waarvan nu de verwachting is dat er op 1 januari 2025 wetswijzigingen ingaan. Dat doen we onder andere door de pilot ‘Punt in de Wijk’ in Zaandam Oost, waar we een gezamenlijke werkwijze ontwikkelen met aanbieders van werken en leren, zoals Werkom, UWV, vakbonden en het Werkgeversservicepunt (WSP). De ervaringen en lessen uit dit project gebruiken we om te leren hoe we de dienstverlening in de toekomst gebiedsgericht en regionaal (Zaanstreek-Waterland) beter kunnen organiseren.
Sluitende aanpak voor jongvolwassenen
De gemeente, onderwijspartners en werkgevers werken samen aan een soepele overgang tussen school en werk voor jongvolwassenen in kwetsbare situaties. We werken de sluitende aanpak dit jaar verder uit door deze jongvolwassenen intensiever te begeleiden in de overgang van school naar werk. Daarnaast verbeteren we de communicatie en informatievoorziening voor jongvolwassenen, ouders en professionals. Deze veranderingen zijn voorbereidend en vooruitlopend op nieuwe wetgeving ‘school naar werk’.
Intensieve aanpak Participatiewet
Zaanstad investeert structureel in de begeleiding van mensen naar werken of meedoen. We zien dat er een intensievere aanpak nodig is om de motivatie aan te spreken van een deel van de mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Tegelijkertijd verwachten we aanpassingen in de Participatiewet die ruimere kaders bieden voor een mensgerichte aanpak op maat. Dat moet het ook aantrekkelijker maken om stappen te zetten richting de arbeidsmarkt en om financieel meer voordeel te behalen uit werk. De precieze uitwerking van maatregelen is afhankelijk van politieke ontwikkelingen in Den Haag.
Doorontwikkeling Werkom
Werkom speelt een belangrijke rol in de begeleiding, ontwikkeling, scholing en bemiddeling van inwoners met en overbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt. De organisatie werkt aan de implementatie van het koersbesluit en de daaruit voortkomende maatregelen voor financiële resultaatverbetering. Eén van de resultaten daarvan is de productgerichte begroting 2025. Naast de verbeteringen in de organisatie gericht op bedrijfsvoering, cultuur en dienstverlening werkt Werkom aan zijn rol en positionering in het netwerk van de arbeidsmarktopgave.
Volwasseneducatie/laaggeletterdheid: een sterkere aanpak voor werken aan basisvaardigheden op de werkvloer
Mensen die moeite hebben met lezen, schrijven, rekenen of digitale vaardigheden, kunnen vaak minder goed meekomen in de samenleving. Het ontbreken van basisvaardigheden kan problemen veroorzaken op het gebied van gezondheid, financiën, opvoeding, werk en sociale contacten. De aanpak vraagt daarom om een brede kijk die aansluit op meerdere leefgebieden. Voor de regionale aanpak basisvaardigheden faciliteren we zowel lokaal als regionaal aanbod op thema’s als Taal en Werk, Taal en Gezin en Taal bij de NT1-groep. We geven een extra impuls aan de aanpak van basisvaardigheden op de werkvloer in overeenstemming met het regionaal taalakkoord. Voor 2024 laten we ons inspireren door projecten zoals Taaloffensief van de gemeente Amsterdam.
Inburgering: samenhang aanpak nieuwkomers
Sinds de inwerkingtreding van de Wet Inburgering in 2022 heeft de gemeente de volledige regie op de inburgering. Binnen de aanpak voor nieuwkomers begeleiden we nieuwe Zaankanters om zo snel mogelijk hun weg te vinden in de gemeente. Dit doen we onder andere door de inzet van maatschappelijke begeleiding, taalonderwijs en trajecten gericht op participatie of een betaalde baan. In 2024 gaan we het derde jaar in als regievoerder Inburgering. Dat betekent dat de eerste nieuwkomers uit de nieuwe wet hun inburgering hebben afgerond. We willen een goed beeld krijgen van de inburgeringsvoorzieningen in de praktijk om van te leren. We gaan met nieuwkomers in gesprek om hun ervaringen op te halen. In afstemming met onze partners ontwikkelen we een betere samenhang tussen de voorzieningen zodat de inburgeraar zo effectief mogelijk geholpen wordt en een kansrijke start krijgt in Zaanstad.
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
De beïnvloedbare kosten betreffen kosten voor projecten o.a. Job On en Netwerkcafé (€ 0,8 mln) en opgavebudget contracten (€ 0,2 mln).
Beperkt beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor Werkom (€ 15,6 mln), inburgering waaronder leerroutes (€ 3,4 mln), volwasseneneducatie (€ 1,4 mln) fraudebestrijding en invordering (€ 0,3 mln) en het jongerenloket (0,1 mln).
Niet beïnvloedbaar
Dit zijn de kosten voor bijstand (€ 51,7 mln), loonkostensubsidie (€ 1,3 mln), kosten voor de arbeidsmarktregio (€ 0,6 mln), kosten voor maatschappelijke diensttijd (€ 0,2 mln) en een mutatie in de reseve arbeidsmarktregio (€ 0,4 mln).
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit zijn met name de personeelskosten (€ 12,9 mln). Daarnaast zijn dit kosten voor de ondertussengroep, voorbereiding VOI en 't Lokaal die kleiner zijn dan € 0,1 mln.