Verbonden partijen

Gemeenten werken steeds meer samen met andere gemeenten e/o organisaties. Het bedrag dat gemeenten uitgeven via (regionale) samenwerking is in de afgelopen jaren sterk gegroeid doordat zij steeds vaker op tal van terreinen kiezen voor samenwerking.
Met samenwerking komen gemeentelijke taken meer op afstand te staan. Hoe houden we vanuit de gemeente grip op deze samenwerking?
Ook kiezen gemeenten vaker voor andere vormen van samenwerking die niet onder de reikwijdte van verbonden partijen vallen. Er ontstaan daardoor situaties waarin er geen formele verplichting is om de raad te informeren, terwijl deze informatie de raad kan helpen om haar controlerende taak uit te voeren.

Gemeente Zaanstad ziet de volgende partijen als verbonden partijen:

1. Partijen waarmee gemeente Zaanstad een financieel en bestuurlijk belang heeft (definitie BBV)
2. Partijen die de gemeente Zaanstad
   1. structureel bekostigt via één of meer geldstromen. Denk aan begrotingsfinanciering, subsidie of een overeenkomst van opdracht èn een bestuurlijk belang (aanbeveling commissie BBV)
   2. structureel bekostigt èn voldoet aan één of meer van de volgende voorwaarden:

1. gemeente Zaanstad stelt de begroting van de partij vast of
2. gemeente Zaanstad heeft benoemingrecht of voordrachtsrecht in bestuur of raad van toezicht

3. Partijen waarmee de gemeente nauw samenwerkt bij strategisch belangrijke programma’s. Deze partijen hebben noch een financieel, noch een bestuurlijk belang.
4. De onder (3) genoemde partijen worden aan het begin van elke coalitieperiode benoemd door de raad met een maximum van 2 . Ook wordt dan afgesproken over welke onderwerpen de raad in de paragraaf verbonden partijen wordt geïnformeerd.
   

Stichting Jeugdteam Zaanstad, stichting Sportbedrijf en de Metropool Regio Amsterdam (MRA) worden vanuit deze bredere definitie toegevoegd als verbonden partij.

De uitvoeringsregels verbonden partijen volgen in 2024
Op basis van de nota verbonden partijen worden de uitvoeringsregels vernieuwd. Hierin worden de kaders op uitvoerend niveau geactualiseerd. De nieuwe uitvoeringsregels worden ter kennisname aan de raad gestuurd.

Elke verbonden partij is ingedeeld in een risicoprofiel
Na oprichting van of deelname in een verbonden partij wordt het risicoprofiel van de verbonden partij bepaald. Bij een hoog risicoprofiel wordt het toezicht op de verbonden partij intensiever dan bij een laag risicoprofiel verbonden partij.

Gemeente Zaanstad heeft 26 verbonden partijen

11 publiekrechtelijke verbonden partijen (gemeenschappelijke regelingen)
12 privaatrechtelijke verbonden partijen
3 overige verbonden partijen (Stichting Jeugdteam, stichting Sportbedrijf en de MRA)

Ontwikkelingen

Wijziging nota verbonden partijen naar aanleiding van de wijzigingen in de Wet Gemeenschappelijke Regelingen (WGR)
Op 1 juli 2022 is de Wet Gemeenschappelijke Regelingen (WGR) gewijzigd. De bedoeling van de wetswijziging is dat de gemeenteraden meer invloed hebben op de gemeenschappelijke regelingen. Een deel van de wetswijzigingen is verplicht en bij een deel is het aan de gemeenteraden hierover te beslissen. In de raadsvergadering van 20 juli heeft de gemeenteraad besloten dat de volgende uitgangspunten worden toegevoegd aan de nota verbonden partijen:

Afspraken over participatie

• Neem participatie van burgers alleen op in gemeenschappelijke regelingen als de raden de verordende bevoegdheid hebben overgedragen aan het Algemeen Bestuur van een openbaar lichaam
• Bij gemeenschappelijke regelingen waar geen verordende bevoegdheid is overgedragen, vindt inspraak plaats via de reguliere inspraakmogelijkheden, bijvoorbeeld het vaststellen van beleidskaders die door de GR-en worden uitgevoerd
• Leg inspraak uitgebreider vast in een inspraakverordening bij de GR zelf.

Zienswijze procedure voor in de regeling aangewezen besluiten van het algemeen bestuur
Beleid en besluiten met een maatschappelijk en/of financieel belang, dat (voor meerdere jaren) door de GR wordt vastgesteld, wordt altijd én tijdig - voorafgaand aan de kadernota-   voor zienswijze voorgelegd aan de raad.

• Kadernota alleen voor zienswijze als deze in december beschikbaar is.
• Rekeningresultaat bij de jaarrekening voor zienswijze als het resultaat hoger is dan € 100.000
• Bovenstaande geldt voor gemeenschappelijke regelingen waarin gemeente Zaanstad een financiële bijdrage heeft van € 100.000 of meer.

Afspraken over evaluatie

De gemeenschappelijke regelingen agenderen 1x per 4 jaar in het (Algemeen) Bestuur hoe de gemeenschappelijke regelingen geëvalueerd wordt , tenzij het (Algemeen) Bestuur daar gemotiveerd van afziet en hierover de raden informeert.

Afspraken over uittreding

De gemeenschappelijke regelingen nemen in de regeling de onderstaande afspraken omtrent uittreding op:

• Hoe wordt uittreding kenbaar gemaakt
• Wat is het aanvangsmoment van de procedure
• Wie stelt een uittredingsplan op en berekent de uittreedsom
• Wat is het moment van feitelijke uittreding
• Wat zijn de kaders van het uittredingsplan en voor de berekening van de uittreedsom
• Wanneer wordt de GR aangepast en hoe is de besluitvorming

Aanpassing begrotingscyclus

• Gemeenschappelijke regelingen leveren in december de kadernota aan, zodat voorgestelde ontwikkelingen in de voorjaarsnota van de gemeente kunnen worden meegenomen.
• Gemeenschappelijke regelingen leveren uiterlijk eind april de begroting aan, zodat
  • de uitkomst van de voorjaarsnota kan worden betrokken bij de zienswijze op de begroting en
  • zienswijze procedure voor het zomerreces is afgerond

Actieve informatieplicht

• De gemeenschappelijke regeling stuurt voorafgaand aan de vergadering van het Algemeen Bestuur de agendapunten van de bestuursvergadering aan de raad
• De gemeenschappelijke regeling stuurt binnen ene maand na de Algemene Bestuursvergadering de concept besluiten uit de vergadering aan de raad.

Vóór 1 juli 2024 moeten de gemeenschappelijke regelingen zijn aangepast aan deze wetswijziging. Dit geldt voor alle gemeenschappelijke regelingen.
Het is niet zeker of de hierboven beschreven uitgangspunten van gemeente Zaanstad ook worden overgenomen in de gemeenschappelijke regelingen. De andere deelnemende gemeentes hebben hier ook een stem in. Door middel van een zienswijze op de ontwerpregeling kan gemeente Zaanstad kenbaar maken welke onderdelen in de GR niet aansluiten op onze kaders, en verzoeken deze alsnog over te nemen door middel van een zienswijze. Het (Algemeen) Bestuur belist uiteindelijk of zienswijzen wel/niet worden overgenomen in de GR.
Rekenkameronderzoek grip op Warmtenetwerk Zaanstad
Het rekenkameronderzoek grip op WNZ is afgerond door de rekenkamer Metropoolregio Amsterdam (RMA). Het rekenkameronderzoek bevat aanbevelingen. Het college zal in 2024 een plan van aanpak voorleggen aan de raad hoe deze aanbevelingen opvolging krijgen.