Product 1.2 Actief burgerschap
We willen het vertrouwen in de overheid en de lokale politiek herstellen. We zetten in op democratische vernieuwing. Dit doen we door meer ruimte te creëren voor het gesprek met inwoners, organisaties en ondernemers. We benutten de kennis en vaardigheden van onze inwoners én faciliteren en stimuleren maatschappelijke initiatieven. Veel Zaankanters zijn actief betrokken bij de samenleving in de vorm van meedenken, meedoen en bijdragen aan hun omgeving. In de Zaanse samenleving is ruimte voor maatschappelijke initiatieven en herdenken en vieren van diversiteit, in verbinding met elkaar en met de randvoorwaarden die hiervoor nodig zijn. De gemeente wil aansluiten bij wat er al is, dit daar waar nodig faciliteren, verbinden en stimuleren. Het initiatievenplatform voorjewijkie.nl en de subsidies voor maatschappelijk initiatief dragen bij aan de opgaven in de stad. Er is ruimte voor ontmoeten: Zaanstad erkent het belang van buurthuizen voor ontmoetingen in de stad en de dorpen. De gemeente ondersteunt deze ontmoetingsplekken richting een duurzaam toekomstperspectief. Zaanstad kent een lange traditie als het gaat om emancipatie en inclusie en mee kunnen doen in de samenleving. We investeren steeds in het hernieuwen van de bestaande contacten in stad en dorpen; het versterken van het netwerk met verschillende gemeenschappen en sleutelfiguren; het vroegtijdig ophalen van signalen van netwerken en wijken en intern beleggen. We faciliteren gesprekken en brengen verschillende partijen bijeen op diverse thema’s. We blijven met respect voor elkaar de dialoog voeren over maatschappelijke onderwerpen zoals discriminatie, integratie en slavernijverleden. En zorgen ervoor dat we elkaar niet uitsluiten. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2019 | Realisatie 2020 | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Begroting 2024 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
% Bezoek en behoefte aan buurthuis (ja, enkele keer + ja, geregeld) | 21 | 17 | 15 | 19 | 19 | 18 | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt actief te zijn als vrijwilliger | 34 | 34 | 30 | 29 | 31 | 35 | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt afgelopen jaar actief te zijn geweest om zijn buurt te verbeteren | 26 | 26 | 29 | 29 | 31 | 33 | Zaanpeiling |
Toelichting
Bezoek en behoefte aan buurthuis (ja, enkele keer + ja, geregeld):
- Buurthuizen zijn een belangrijk onderdeel van de sociale infrastructuur in de wijk. Het zijn ontmoetingsplaatsen, participatieplekken, zalenverhuur, etc. We investeren hierin en monitoren de behoefte.
- De Zaanpeiling wijst uit dat in 2022 een groter percentage bewoners aangeeft een buurthuis te bezoeken of hier behoefte aan te hebben. Dit percentage is hoger dan verwacht en daarom is de streefwaarde voor 2024 ook omhoog bijgesteld van 18 naar 19%.
% Inwoners dat zegt actief te zijn als vrijwilliger & % Inwoners dat zegt afgelopen jaar actief te zijn geweest om zijn buurt te verbeteren:
- De gemeente wil inwoners stimuleren om mee te denken, mee te doen en bij te dragen aan hun omgeving. Hierdoor benutten we de kennis en vaardigheden van onze inwoners en worden ontmoetingen gestimuleerd en de sociale samenhang van de buurt verbeterd.
Speerpunten 2024
Faciliteren, verbinden en stimuleren van vrijwilligers en maatschappelijk initiatief
We blijven inzetten op het inspireren en begeleiden van vrijwilligers en initiatieven en het bij elkaar brengen van alle initiatieven op één centraal punt: het initiatievenplatform voorjewijkie.nl. We voeren verbeteringen door naar aanleiding van de evaluatie.
Vanuit de wijkopgaveplannen is in verschillende wijken veel aandacht voor armoede initiatieven, preventieve inzet op jongeren, langer thuis wonen, eenzaamheid en ontmoeten.
We versterken in 2024 het gebruik van de op basis van succesvolle praktijkervaringen ontwikkelde gespreksmethodiek ‘kompas voor initiatief’. Wanneer een bewoner een initiatief heeft, kan hiermee een open, waarderend en integraal gesprek gevoerd worden. Dat leidt tot meer inzicht in de context van het initiatief, de levensvatbaarheid en het eigenaarschap.
Ondersteunen van buurthuizen als plekken voor ontmoeting en activiteit
Zaanstad telt 19 buurthuizen waarvan het merendeel gerund wordt door vrijwilligers. De gemeente biedt ondersteuning in de vorm van subsidie en advies. Dat laatste is maatwerk, omdat ieder buurthuis zijn eigen verhaal heeft.
Aansluitend op de wijziging van de buurthuisregeling in 2023 zetten we in 2024 en 2025 met de buurthuizen en partners vervolgstappen om tot een meer toekomstbestendige regeling en ondersteuning te komen. Het doel is om die regeling in 2026 in gebruik te kunnen nemen.
Meerdere buurthuizen, zoals de Pelikaan, Poelenburcht en de Vuister, bevinden zich in nieuwbouwtrajecten en/of staan op het punt te verhuizen naar een tijdelijke locatie (de Vuister). Als gemeente ondersteunen we deze buurthuizen, onder meer met advies. In Zaandam Oost wordt in 2024 het Huis van de Wijk verder uitgewerkt. We streven ernaar om Kleurrijk vanaf het najaar 2023 op een nieuwe locatie te laten voortbestaan. In 2024 zal de gemeente met partners zoals DOCK en de vrijwilligers invulling geven aan deze plek.
Inclusieve gemeente
We versterken de klankbordgroepen van verschillende gemeenschappen. We blijven met respect voor elkaar de dialoog aangaan over maatschappelijke onderwerpen als discriminatie en integratie en creëren bewustzijn over de verschillen.
We blijven continu investeren in (wederkerige) relaties met verschillende gemeenschappen. Gemeente Zaanstad is er voor al haar inwoners en we blijven daarbij onze informatiepositie vergroten. Bij onrust kunnen de gemeenschappen de-escalerend, verbindend en depolariserend van invloed zijn op onze samenleving.
We maken beleid op de nieuwe vragen rond vieren en herdenken, zoals de Keti Koti-herdenking en de Molukse herdenking. Zaanstad blijft zich profileren als regenboogstad. We dragen de LHBTIQ+ gemeenschap in Zaanstad een warm hart toe en voeren de Zaanse Regenboognota daadkrachtig uit. Zaanstad zal in 2025 Roze zaterdag organiseren en wil hiermee de acceptatie van de LHBTIQ+ inwoners verder vergroten.
Opvang en begeleiding vluchtelingen
In 2024 ligt de nadruk vooral op het in stand houden van de bestaande opvanglocaties (zie ook programma Verstedelijking), begeleiden van de vluchtelingen, inburgering (zie ook product 1.3) en het activiteitenaanbod.
We zetten in op een aanbod aan activiteiten op het gebied van sport, cultuur, taal, ontmoeting en ontspanning. Hierbij gaat het zowel om de toeleiding naar het bestaande aanbod van onze partners in de stad als het organiseren van nieuw aanbod dat ruimte biedt aan eigen initiatief van vluchtelingen en de Zaanse inwoners. Daarmee bevorderen we het welzijn van de vluchtelingen, en voorkomen we zwaardere zorg. Met de dagbesteding en het contact met vrijwilligers bevorderen we ook het leren van de taal en daarmee een snellere integratie. Zo werken we vanuit de energie in de stad gezamenlijk aan de vluchtelingenopgave.
We faciliteren het COA bij het realiseren van een dienstencentrum voor beide locaties waar COA en andere ketenpartners trainingen en spreekuren kunnen houden, maar wat ook kan fungeren als ontmoetingsruimte voor taallessen en andere activiteiten. Taalcafé De Sluis blijft de vrijwilligerscoördinator om een activiteitenaanbod/dagbesteding te organiseren, naast de taallessen die zij geven op het Sportpark Poelenburg. We trekken samen met het COA op in het begeleiden naar werk.
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
De beïnvloedbare kosten betreffen kosten voor Pact Zaandam Oost (€ 0,8 mln), buurthuizenbudget (€ 0,1 mln) en wijkbudgetten (€ 0,7 mln).
Beperkt beïnvloedbaar
Deze kosten betreffen de leefgeldregeling voor Oekraïnse vluchtelingen (€ 3,0 mln) alsmede kosten voor het Pact Zaandam Oost (€ 0,1 mln).
Niet beïnvloedbaar
De niet beïnvloedbare kosten betreft voornamelijk kosten voor de opvang van Oekraïnse vluchtelingen (€ 22,0 mln), kosten voor noodopvang (€ 1,6 mln) en kapitaallasten kleiner dan € 0,1 mln.
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit betreft met name de mutatie van de reserve opvang Oekraïnse vluchtelingen (€ 20,9 mln), daarnaast betreft het personeelskosten (€ 6,1 mln), kosten voor buurthuizen (€ 0,9 mln), welzijnsactiviteiten (€ 0,6 mln) en Pact Poelenburg (€ 0,5 mln).