Overzicht van incidentele baten en lasten
In de gemeentewet is opgenomen dat de begroting en het financieel meerjarenperspectief 'structureel en reëel in evenwicht' dienen te zijn. Hiermee wordt door de wetgever beoogd dat gemeenten structurele lasten moeten dekken met structurele baten. Om inzicht in de structurele en incidentele lasten en baten te geven, maakt het onderstaande overzicht deel uit van de begroting.
Het onderscheid tussen incidenteel en structureel is niet altijd even helder. De commissie BBV heeft daarom in een notitie dit onderscheid meer ingekaderd. De richtlijn is dat, als de tijdelijke baten en/of lasten zich gedurende maximaal drie jaar voordoen, het gaat om ‘eenmalige zaken’. Voor onttrekkingen aan reserves wordt in beginsel gesteld dat deze incidenteel van aard zijn. Onderstaand een nadere verheldering:
- Incidentele baten en lasten zijn baten en lasten die onder ongewijzigd beleid en omstandigheden voor maximaal drie jaar vaststaan. Rijksbijdragen, subsidies en projecten die langer dan 3 jaar lopen, maar waar vooraf van bekend is dat die bijdrage, subsidie of het project op termijn stopt, worden als incidenteel beschouwd.
- Toevoegingen en onttrekking aan reserves en voorzieningen worden altijd als incidenteel beschouwd.
- Indien bestaand structureel beleid, niet zijnde een tijdelijke geldstroom, binnen drie jaar een wijziging ondergaat dan worden de daarmee samenhangende baten en lasten in het begrotingsjaar niet als incidenteel aangemerkt.
In onze financiële verordening die in december 2019 is vastgesteld is artikel 15 gewijd aan de incidentele baten en lasten. Hier is opgenomen dat:
- In het overzicht incidentele baten en lasten dat in de begroting en jaarrekening op grond van het BBV dient te worden opgenomen worden incidentele baten en lasten gespecificeerd vanaf € 200.000. Incidentele baten en lasten kleiner dan € 200.000 worden als ‘overige’ per programma opgenomen. Dit grensbedrag geldt niet voor incidentele baten en lasten als gevolg van dotaties en onttrekkingen aan de reserves, deze worden altijd apart opgenomen.
- Het college presenteert behalve het overzicht incidentele baten en lasten in de begroting ook het overzicht structureel begrotingssaldo.
(Bedragen x €1.000)
Structurele baten en lasten | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
|---|---|---|---|---|
Saldo baten en lasten | 1.302 | -11.659 | 9.639 | 8.632 |
Toevoegingen reserves | 63.154 | 46.932 | 27.395 | 15.989 |
Onttrekkingen reserves | -64.456 | -35.273 | -20.713 | -9.591 |
Begrotingssaldo na bestemming | 0 | 0 | 16.321 | 15.030 |
Waarvan incidentele baten en lasten (saldo) | 15.158 | 18.838 | 13.259 | 10.770 |
Structureel begrotingssaldo | -15.158 | -18.838 | 3.062 | 4.260 |
(Bedragen x €1.000)
Programma Omschrijving | Exp / Res | Lasten/Baten | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
|---|---|---|---|---|---|---|
Kansengelijkheid - Evenw. gem. | Exploitatie | Baten | -27.134 | -20.210 | -7.236 | 0 |
Kansengelijkheid - Evenw. gem. | Exploitatie | Lasten | 26.938 | 20.160 | 9.568 | |
Kansengelijkheid - Evenw. gem. | Reserve | Baten | -23.649 | -15.314 | -5.015 | -669 |
Kansengelijkheid - Evenw. gem. | Reserve | Lasten | 21.300 | 14.707 | 1.929 | 419 |
Totaal Kansgelijkheid | -2.545 | -657 | -754 | -250 | ||
Verstedelijking - Leefb. gem. | Exploitatie | Baten | -38.422 | -53.058 | -65.770 | -9.734 |
Verstedelijking - Leefb. gem. | Exploitatie | Lasten | 41.931 | 56.636 | 65.784 | 12.263 |
Verstedelijking - Leefb. gem. | Reserve | Baten | -6.720 | -2.925 | -2.126 | -1.618 |
Verstedelijking - Leefb. gem. | Reserve | Lasten | 16.262 | 13.741 | 15.946 | 11.285 |
Totaal Verstedelijking | 13.051 | 14.394 | 13.834 | 12.196 | ||
Duurzaamheid - De duurz. gem. | Exploitatie | Baten | -4.095 | -2.635 | ||
Duurzaamheid - De duurz. gem. | Exploitatie | Lasten | 9.283 | 3.644 | 783 | 90 |
Duurzaamheid - De duurz. gem. | Reserve | Baten | -7.001 | -835 | -619 | -100 |
Duurzaamheid - De duurz. gem. | Reserve | Lasten | 1.200 | 1.200 | 1.200 | |
Totaal Duurzaamheid | -613 | 1.374 | 1.364 | -10 | ||
Gezondheid - De gezonde gem. | Exploitatie | Baten | -879 | -769 | -645 | |
Gezondheid - De gezonde gem. | Exploitatie | Lasten | 4.996 | 1.182 | 590 | |
Gezondheid - De gezonde gem. | Reserve | Baten | -345 | -345 | -345 | -345 |
Gezondheid - De gezonde gem. | Reserve | Lasten | ||||
Totaal Gezondheid | 3.772 | 68 | -400 | -345 | ||
Ec.,kunst&cult-Welvarende gem. | Exploitatie | Baten | -295 | |||
Ec.,kunst&cult-Welvarende gem. | Exploitatie | Lasten | 741 | |||
Totaal Economie, kunst & cultuur | 446 | 0 | 0 | 0 | ||
Veiligheid - De veilige gem. | Exploitatie | Baten | ||||
Veiligheid - De veilige gem. | Exploitatie | Lasten | 91 | |||
Totaal Veiligheid | 91 | 0 | 0 | 0 | ||
Samen werken aan Zaanstad | Exploitatie | Baten | ||||
Samen werken aan Zaanstad | Exploitatie | Lasten | 1.015 | |||
Samen werken aan Zaanstad | Reserve | Baten | -1.015 | |||
Samen werken aan Zaanstad | Reserve | Lasten | 210 | 210 | 193 | 175 |
Totaal Samen werken aan Zaanstad | 210 | 210 | 193 | 175 | ||
Financiën | Exploitatie | Baten | ||||
Financiën | Exploitatie | Lasten | ||||
Financiën | Reserve | Baten | -3.606 | -2.174 | -978 | -996 |
Financiën | Reserve | Lasten | 4.352 | 5.623 | ||
Totaal Financiën | 746 | 3.449 | -978 | -996 | ||
Totaal | 15.158 | 18.838 | 13.259 | 10.770 |
In de bijlage reserves is het verloop van de reserves per begrotingsprogramma te vinden. De (grotere) incidentele baten en lasten in de exploitatie worden hieronder toegelicht.
Programma kansengelijkheid:
Het grootste incidentele effect komt door de opvang van vluchtelingen uit met name Oekraïne. Hiertoe zijn lasten en baten (rijksbijdrage) voor per saldo € 27 mln. begroot in 2024. Hiervan loopt € 20 mln. via de bestemmingsreserve, die hiervoor is gevorm. Uit de bestemmingsreserve regiodeal wordt - € 1,4 mln. onttrokken., herijking Werkom - € 0,46 mln. en arbeidsmarktregio - € 0,52 mln.
Programma verstedelijking:
De grondexploitaties zijn als incidenteel opgenomen (budgettair neutraal). Dit komt zowel bij de lasten als de baten in de periode 2024 tot en met 2027 opgenomen voor respectievelijk € 37 mln., € 53 mln., € 63 mln. en € 8 mln.
Het investeringsfonds en transformatiefonds zijn onderdeel van dit programma.
Programma duurzaamheid
Voor het klimaatakkoord worden in 2024 en 2025 rijksbijdragen (jaarlijks -€ 2,6 mln.) ontvangen die ook voor dezelfde bedragen tot besteding leiden (jaarlijks € 2,6 mln.).
Op grond van het coalitieakkoord is voor de jaren 2023 tot en met 2026 jaarlijks extra € 1 mln. begroot en voor klimaat op dit programma.
Voor het project diffuus lood is in 2024 € 4,3 mln. begroot. Dit wordt gedekt vanuit de bestemmingsreserve en een rijksbijdrage.
Programma gezondheid
In 2024 is vanuit het investeringsfonds € 4 mln. in de exploitatie begroot voor sportpark Hoornse veld.
Voor inloopvoorziening veldpark is in de periode 2024-2026 jaarlijks € 0,5 mln. begroot.
Voor de proeftuin jeugd en gezin is in 2024 en 2025 € 0,4 mln. begroot.
Programma economie, kunst en cultuur
Voor evenementen is in 2024 incidenteel € 0,4 mln. begroot.
Programma veiligheid
Geen baten of lasten > € 0,2 mln. die toelichting behoeven.
Programma samenwerken aan Zaanstad
In het jaar 2026 is € 1 mln. in de exploitatie opgenomen voor het geval wethouders op wachtgeld komen. Dit wordt dan gestort in de voorziening wachtgelden. De dekking vindt plaats uit de bestemmingsreserve wachtgelden.
Hoofdstuk financiën
In de exploitatie geen relevante posten. Voor de mutaties op reserves zie hiertoe de toelichting op de bijlage reserves.