Verbonden partijen

BV

Het op gang brengen van de transitie naar een aardgasloze gebouwde omgeving. De legitimering van een overheidsinterventie op basis van marktfalen is hier van toepassing op de casus warmtenet in Zaandam-Oost. Het doel is het transporteren van warmte uit o.a. biomassa van Bio Forte aan afnemers in Zaanstad.

Wethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.

Gemeente Zaanstad is samen met Duurzame Energienetwerken Noord-Holland (DENH) eigenaar van het Warmtenet Zaanstad BV. Gemeente Zaanstad  heeft een belang van 39% in de Aandelen (uitsluitend stemgerechtigd), alsmede een belang van 100% in de Aandelen C (stemrechtloos).

Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.

Ontwikkelingen

Visie en strategie

WNZ stelt een visie en strategie op (groeiplan WNZ), aanleiding voor dit document zijn de Warmtewet 2.0 en de uitbreidingsplannen van WNZ. Deze visie en strategie heeft tevens gevolgen voor de herijking van de business case. Het groeiplan is in maart 2023 gedeeld met de gemeente, inclusief een business plan voor de beoogde realisatie van de groei en een voorstel voor de governance (passend bij de beoogde groei én gewenste toezicht). Deze plannen zouden worden besproken in een AVA voor de zomer van 2023. Deze AVA is niet doorgegaan omdat de partijen constateerden dat er meer scherpte nodig was in de plannen. Gedurende de zomermaanden zijn intensieve gesprekken gevoerd.  

Gebiedsplan

Met de opbrengsten van de gesprekken op basis van reflectie en voortschrijdende inzichten heeft WNZ de intentie om een verscherpt Businessplan 2024-2030 aan te leveren, waarin gebieden worden aangewezen om warmtenetten te kunnen ontwikkelen. De keuze voor gebieden is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de partners van WNZ, waar de gemeente regie op voert.

Opgelopen achterstanden

In de herijking van de business case door WNZ is er tevens aandacht voor andere de opgelopen achterstand bij realisatie Zwembad De Slag en de ontwikkeling in de energiemarkt.  

Stikstofruimte

Vanwege de verbranding van biomassa is de aanpassing van het landelijke beleid omtrent stikstof een belangrijke ontwikkeling. Medio 2023 verwachten wij vanuit Provincie Noord-Holland uitsluitsel te ontvangen over de gevolgen van de stikstofruimte voor Zaanstad.

Rekenkamerrapport Grip op WNZ

In oktober wordt het rekenkamerrapport Grip op WNZ gedeeld met de raad. Hierin zullen aanbevelingen staan waar bestuurlijk standpunt op genomen wordt. De huidige gesprekken met WNZ richten zich al op enkele aandachtspunten die voor de gemeente van belang zijn, namelijk een scherpe scheiding tussen de privaatrechtelijke en publieke rol en belang van de gemeente t.a.v. WNZ. Daarbij sturen we ook naar een stevige bemensing van WNZ om haar ambities waar te kunnen maken.

Financiële positie

Voorziening

Er is op dit moment geen aanleiding om de voorziening aan te passen.  Hoewel er enkele risico’s zijn (beperking van ammoniak en stikstofuitstoot, verminderd draagvlak biomassa) is

het nog niet te zeggen of deze risico’s negatieve invloed hebben op de lange termijn uitrol van het warmtenet. De volgende overwegingen liggen hier aan ten grondslag

• De grote projecten de Gouw en Oostzijderveld lopen nog steeds (ondanks vooralsnog ‘tegenvallende’ resultaten door vertraging en mogelijk lagere afname door BENG-eisen). Daarmee is er geen aanleiding om de aandelen af te waarderen. De vooruitzichten zijn nog verre van concreet, dus er is ook nog geen toekomstige geldstroom die vrijval van de voorziening onderbouwd.
• Indien toekomstige resultaten achterblijven ontstaat wellicht op een moment wel de vraag in hoeverre de solvabiliteit van WNZ in gevaar komt. Daar is nu nog geen sprake van.
• Voor onderbouwing van het risico gaat het vooral om de vraag hoe concreet uitbreiding van het warmtenet in beeld komt. We staan nu nog steeds relatief aan het begin van het project en er is nog geen aanleiding om het risico te herwaarderen.
• Aanleiding om het risico te herzien zijn de uitkomsten van wijkuitvoeringsplannen omdat die iets zeggen over de potentiele afname van het net. Vanaf 2022 en in 2023 zal de eerste lichting van de wijkuitvoeringsplannen plaatsvinden.
• Ook belangrijk is de zoektocht naar nieuwe warmtebronnen en de financiering hiervan, aangezien er na afronding van fase 1 nog maar weinig GJ’s van de biomassacentrale over zijn (ook als de centrale op volle capaciteit draait) om gebouwen mee te verwarmen.

Risicoprofiel

Het financieel belang is hoog. De gemeentelijke deelneming is onderhandeld op € 4,25 miljoen. Deze deelneming is op die basis nu gewaardeerd op € 1,95 miljoen. Gemeente Zaanstad heeft een voorziening getroffen voor het verschil van € 2,3 miljoen. Het risico dat de getroffen voorziening te klein blijkt (omdat de marktwaarde van de deelneming daalt) is opgenomen als risico voor het weerstandvermogen. De politieke en maatschappelijke betrokkenheid zijn groot: de activiteiten van Warmtenetwerk Zaanstad B.V. richten zich op het leveren van warmte aan inwoners. De gemeente participeert in het Warmtenetwerk Zaanstad B.V. vanuit het publieke belang en de maatschappelijke doelen die de gemeente wil realiseren

Risico's en beheersmaatregelen

Risico’s

• Als er onvoldoende voortgang wordt geboekt op het ontwikkelen van alternatieve warmtebronnen, heeft dit tot gevolg dat:

o Uitbreiding van het warmtenet langer duurt

o Biomassacentrale mogelijk langer blijft werken

• Mogelijk kan er minder warmte kan worden getransporteerd doordat de warmteproducent minder warmte kan produceren dan in de businesscase was voorzien. Oorzaak hiervan is dat de warmteproducent, BioForte, niet meer stikstof en ammoniak mag uitstoten dan de ruimte die op grond van de Wet natuurbescherming aan BioForte is vergund. De aan de biomassacentrale vergunde uitstootruimte heeft tot gevolg dat de biomassacentrale op dit moment niet haar maximale capaciteit kan benutten.
• Vertragingen in de oplevering van bouwprojecten met financiële consequenties.
• Publieke opinie over het gebruik van op hout gestookte biomassacentrales, zoals in de biomassacentrale voor het warmtenet in Zaandam-Oost, wordt negatiever.

Beheersing

• Actief in gesprek blijven met de exploitant van de biomassacentrale en de ODNZKG en ODNHN m.b.t. naleving van uitstootlimieten.
• De Klankbordgroep van raadsleden over de biomassacentrale actief blijven betrekken over de naleving van afspraken over de inzet van bio-grondstoffen, maar ook over de vorderingen met betrekking tot de ontwikkelen van alternatieve warmtebronnen.
• Deelname aan de MRA-wg biomassa en MRA Warmte Koude Programma, en samen met MRA gemeenten actief optrekken in dit dossier.
• Actieve deelname door ZNSTD in verschillende gremia om te kunnen anticiperen / invloed uit te kunnen oefenen op de ontwikkelingen rondom de ontwikkeling en implementatie van de nieuwe Wet Collectieve Warmtevoorziening (Warmtewet 2.0) en het Zaanse onafhankelijk warmtenet als landelijk voorbeeld onder de aandacht te kunnen blijven brengen.
• Annotaties B&W AVA Warmtenet;
• Voorlichting over Bio-grondstoffen en de stand van zaken rondom de ontwikkeling in Zaanstad van alternatieve warmtebronnen zoals geothermie, aquathermie;
• Herijking van de business case.