Klimaatbestendige, groene en gezonde omgeving

Toelichting

Luchtkwaliteit fijnstof (PM10) en stikstofdioxide
De luchtkwaliteit in Zaanstad verbetert gestaag –net als in de rest van Nederland. In de coronajaren 2020 en 2021 heeft een sterke verbetering van de luchtkwaliteit plaatsgevonden doordat er veel minder verkeersbewegingen waren. Omdat het verkeer inmiddels weer volop op gang is gekomen, zal de verbetering van de luchtkwaliteit t.o.v. de coronajaren de komende jaren minder snel gaan.

Areaal verharding dat omgevormd wordt naar groen
De doelstelling is om een deel van de verhardingen in de gemeente om te zetten naar groen of waterdoorlatende verhardingen (grastegels). We willen ieder jaar minimaal 10.000 m2 omvormen. Dat gebeurt binnen de vervangingsprojecten openbare ruimte die jaarlijks worden uitgevoerd en door tegelacties waarbij stukken verharding worden aangepakt. In 2026 is de ambitie dat 15.000 m2 aan oppervlakte wordt omgevormd.

Aantal ontmoetingsplekken dat ingericht wordt als koelteplek
Onder ontmoetingsplekken verstaan we bijvoorbeeld schoolpleinen, winkelcentra, speeltuinen. Bij een inrichting met een boomkroonbedekking van 30% van de openbare ruimte wordt de locatie gezien als een koelteplek.

Gemiddelde kroonbedekkingspercentage
De boomkroonbedekking wordt ook wel de canopy genoemd. Aan de hand van satellietbeelden wordt berekend welk percentage van de openbare ruimte wordt bedekt door een boomkroon. Deze indicator wordt 1 keer per 2 jaar geactualiseerd.

Ontwikkeling biodiversiteit
Deze effectindicator maakt inzichtelijk hoe de biodiversiteit zich ontwikkelt in de stad die zich verder verdicht. Het is een nieuwe indicator waar geen historische gegevens van bekend zijn.

Nieuw milieubeleid onder de Omgevingswet
Op 1-1-2024 treedt de Omgevingswet in werking en moet de gemeente bij o.a. ruimtelijke plannen rekening houden met het realiseren van een gezonde leefomgeving. Milieuaspecten spelen daarin een belangrijke rol. De gemeente krijgt daarbij meer afwegingsvrijheid. Vooral ten aanzien van omgevingsveiligheid (voorheen externe veiligheid), geluid en bodem verandert er onder de Omgevingswet het e.e.a. in de regelgeving. Zaanstad heeft inmiddels nieuw omgevingsveiligheidsbeleid vastgesteld dat voldoet aan de Omgevingswet. Er is gestart met het opstellen van nieuw geluidbeleid. Dit heeft betrekking op wegverkeer, railverkeer en industrie. Als de evaluatie van het geurbeleid daar aanleiding toe geeft, wordt het geurbeleid geactualiseerd. Ook hierbij wordt rekening gehouden met de vereisten uit de Omgevingswet. Voor bodem treedt er een fundamentele stelselwijziging op, doordat de Omgevingswet in de plaats komt van de Wet bodembescherming. Zaanstad stelt hiervoor het “Beleidskader bodem onder de Omgevingswet” op. Al met al zijn dit veel veranderingen die zich nog in de praktijk moeten bewijzen.

Ontwikkelen van de stad met kwaliteit
We ontwikkelingen de stad en de dorpen met kwaliteit, waarbij we anticiperen op het veranderende klimaat zodat de stad en de dorpen ook in de toekomst leefbaar zijn. Dit doen we door kaders mee te geven bij bouwplannen en gebiedsontwikkelingen en klimaatadaptatie mee te nemen bij het uitvoeren van vervangingsinvesteringen in de openbare ruimte. Dit wordt onder meer zichtbaar in de openbare ruimte bij de herinrichting van het pontplein Zaandam en de Zaanweg in Wormerveer. Om de basis op orde te hebben, maken we gebiedsanalyses, zodat we zicht hebben op de opgaven in de gebieden

Samen met bewoners en bedrijven
De klimaatadaptatie-opgave is een brede maatschappelijke opgave. We ondersteunen bewoners daarbij door goede communicatie over de wijze waarop bewoners kunnen bijdragen, met advisering over de inpassing van concrete maatregelen, door hen te ontlasten en financieel te ondersteunen. Zo wordt ingezet op een tegelophaalservice voor bewoners, wordt subsidie verleend aan bedrijven voor vergroening op bedrijventerreinen, zijn we in een brede participatieaanpak met bewoners in gesprek over de vergroening van hun leefomgeving en werken we samen met schoolbesturen om schoolpleinen te vergroenen.

Meer biodiversiteit
We blijven inzetten op het in beeld brengen van de binnenstedelijke biodiversiteit. Door te meten, weten we beter wat effectieve maatregelen zijn om de biodiversiteit te versterken. Het gemeentelijk maaibeleid draagt daar aan bij. De aanpak versterken we met door de invoering van het puntensysteem voor natuur-inclusief bouwen. Zo stimuleren we ontwikkelaars om bij de ontwikkeling van woonwijken rekening te houden met de natuurwaarden en de biodiversiteit. Met de ‘Aanpak biodiversiteit’ weten we welke structuren in het stedelijk gebied van belang zijn en zijn we in staat gericht te investeren in het versterken van de biodiversiteit, zowel in stedelijk als in landelijk gebied. Zo zullen we op een drietal plaatsen drijvend groen realiseren in de Zaan.

Een aantrekkelijk landschap als kernwaarde voor de stad en de dorpen
De maatschappelijke opgaven in het landelijk gebied en de transitie van de agrarische sector die dit teweeg brengt, pakken we integraal en samenhangend op in gebiedsprocessen. Opgaven liggen er op het vlak van natuur, klimaat, water, landschap, recreatie en de transitie van de agrarische sector. De Gebiedsvisie polder Westzaan is daar een goed voorbeeld van. Na het vaststellen van de gebiedsvisie polder Westzaan, komen we met een Uitvoeringsagenda dat sturing geeft op de uitvoering van de visie, zowel op inhoud als op proces voor de korte en de langere termijn.
We werken aan de buitenpoorten en leggen paden aan. Voor de Buitenpoorten station Wormerveer en het molenpark Held Jozua zijn planvoorbereidingen ver gevorderd. De planvoorbereiding van het restant van het Frans Marspad is opgepakt. De overkoepelende aanpak ‘Duurzaam Varen’ brengt alle relevante deelprojecten onder een overkoepelende aansturing. Haalbaarheid van invoeren van vignetten en zonering hebben hierbij prioriteit.

Minder Stikstof voor de natuur en inpassing van ruimtelijke ontwikkelingen
Onder de speerpunten van de Zaanse stikstofaanpak valt het up-to-date houden van de stikstoftool, het tijdig agenderen van stikstof in ruimtelijke economische ontwikkelingen en stikstof als criterium mee te nemen in prioritering en programmering van gemeentelijk handelen. Inzet is gericht op die ruimtelijke economische projecten die stikstofdepositie veroorzaken, onder andere door versterking van de samenwerking met het bevoegd gezag voor vergunningverlening. Bronnen worden aangepakt. Een voorbeeld hiervan is het aanjagen van verduurzaming van de bebouwde omgeving (zoals isolatie en uitrol warmtenet). Daarnaast wordt gekeken naar verduurzaming mobiliteit, industrie en industriële en agrarische innovaties waarmee een bijdrage wordt geleverd aan het verlagen van de stikstofdepositie. Parrallel wordt gebiedsgerichte verbetering van beschermde natuurwaarden - het doel van de stikstofregelgeving - aangejaagd in het Gebiedsproces Polder Westzaan. Aanvullend wordt gelobbyd op het verlagen van de depositie uit bronnen die onze polders belasten, maar buiten onze invloedsfeer liggen.

Beïnvloedbaar
Dit betrefteen toevoeging aan een bestemmingsreserve (€ 1,0 mln) en kosten voor landschap en milieu (€ 0,4 mln).            

Beperkt beïnvloedbaar   
Dit betreft kosten voor de omgevingsdienst (€ 4,7 mln),kosten voor bodembeheer en difuus lood (€ 1,3 mln), ruimtelijke milieuvisie (€ 0,3 mln) en dierenwelzijn (€ 0,2 mln).            

Niet beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor bodembeheer waaronder specifieke uitkeringen voor PFAS en Zaanse spoedopgaven (€ 3,9 mln).            

Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor personeel (€ 1,8 mln), bijdragen aan recreatieschappen (€ 0,6 mln) en subsidies  NME (€ 0,5 mln).