Investeringen

Uitbreidingsinvesteringen zijn investeringen of bijdragen ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwe activiteiten of expansie van de huidige activiteiten. Het betreffen:

• Gebiedsgerichte investeringen (ontwikkellocaties en stedelijke vernieuwingslocaties);
• Infrastructurele projecten;
• Maatschappelijke voorzieningen voor zover het niet gaat om vervangingsinvesteringen of onderhoud.

De besluitvorming over uitbreidingsinvesteringen ten laste van het Investeringsfonds vindt in drie stappen plaats. Iedere stap vraagt besluitvorming door de raad.

• Het plaatsen van een investering op de wensenlijst;
• Het reserveren van een bedrag binnen het fonds om de investering mogelijk te maken;
• Het voorleggen van de kredietaanvraag voor de investering aan de raad.

De wensenlijst is een lijst van uitbreidingsinvesteringen waar de raad toe heeft besloten dat deze in aanmerking komen om (in de toekomst) gedekt te worden uit het Investeringsfonds. De wensenlijst kan meer projecten bevatten dan de in het Investeringsfonds aanwezige dekking. Het vermelden van een project op een wensenlijst is onvoldoende om tot uitvoering over te kunnen gaan.
Bij een reservering binnen het Investeringsfonds is de raad akkoord gegaan met verdere voorbereidingen van de investering en het uitwerken van een kredietvoorstel. Een reservering alleen is onvoldoende om tot daadwerkelijke uitgaven over te gaan. Integrale afweging van de gereserveerde uitbreidingsinvesteringen vindt in combinatie met de wensen ieder jaar plaats bij de voorjaarsnota en de begroting. Het financieel kader daarbij wordt bepaald door de omvang van het Investeringsfonds.
Bij de geautoriseerde uitbreidingsinvesteringen met kredietbesluit heeft de raad eerder kredietverstrekkingen gedaan en is het college gemandateerd tot het doen van uitgaven. Een kredietbesluit mag op elk moment aan de raad worden aangeboden. Voor eventuele bijstellingen op de eerder afgegeven kredieten worden in deze begroting aanvullende kredietvoorstellen ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. De kapitaallasten van de uitbreidingsinvesteringen worden gedekt vanuit het Investeringsfonds.

Algemene opmerking:
De afgelopen twee jaren zagen we de bouwprijzen fors stijgen. Aanvankelijk was dit grotendeels het gevolg van de invloed van corona op de economie en de beschikbaarheid van grondstoffen en (deel)producten. Op dit moment speelt de oorlog in Oekraïne nog steeds een grote, onzekere, rol. Naast de bouw- en grondstoffenkosten stegen ook de kosten van energie- en brandstof. De onzekerheid over de beschikbaarheid en levering van onder andere hout, ijzer, beton en technologische materialen blijft toenemen. Dit alles werkt door op onze uitgaven en geeft spanning op meerdere (bouw)budgetten en aanbestedingen. Indien uit geactualiseerde doorrekeningen blijkt dat budgetten verhoogd moeten worden vanwege de hoge indexatie, is dit verwerkt in de financiële tabellen en toegelicht bij het betreffende project.

Projecten met kredietbesluit

Voor de volgende uitbreidingsinvesteringen zijn kredietbesluiten genomen, waardoor de uitvoering is of kan worden gestart.

Toelichting per project

IHP

Voor de actualisatie Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs 2020-2035 (IHP) 23.1 zijn alle projecten in het IHP geactualiseerd voor wat betreft planning, risico’s en budget en is het effect hiervan op het totale programma doorgerekend. Voor de projecten MFA Kreekrijk en MFA Zaans Hout (Inverdan) is dekking beschikbaar gesteld uit het Investeringsfonds. Alle andere investeringen uit het IHP zijn vervangingsinvesteringen en opgenomen in het Meerjareninvesteringsplan (MIP).

• IKC Kreekrijk

IKC Kreekrijk is het nieuwe schoolgebouw voor de basisscholen het Koraal en de Delta in Kreekrijk te Assendelft. Het gebouw is in 2019 in gebruik genomen.
Er zijn in 2026 nog kosten opgenomen voor de aansluiting op de openbare ruimte. De verwijdering van het schoolgebouw in het park in Saendelft is in 2022 afgerond. De tijdelijke huisvesting van een school inclusief gymzaal langs het spoor wordt in 2026 verwijderd. De losstaande gymzaal blijft staan tot 2029 en is beoogd voor gebruik tijdens nieuwbouw van het Bertrand Russel College. Bij de actualisatie IF 24.1 zullen de verwijderingskosten geactualiseerd worden.

• IKC Zaans Hout (Inverdan Nieuw West)

In Zaandam (Nieuw) West is, onder andere als gevolg van woningbouw, sprake van toenemende leerlingengroei. In Actualisatie 22.1 zijn de projectkaders voor dit project daarom herzien. Het project omvat de vervangende nieuwbouw en uitbreiding van RKBS De Rietvink op de nieuwe schoollocatie aan de Houtveldweg voor maximaal 600 leerlingen. Ook komen er in het gebouw twee gymzalen en een peuterspeelzaal. De ruimte die in de Van Meverstraat vrij komt, zal ter beschikking worden gesteld aan de twee scholen die daar blijven. Het project bevindt zich nu in de ontwerpfase.
De definitiefase heeft langer in beslag genomen vanwege wijzigingen in de kavel en de uitwerking van de schoolkavel op de openbare ruimte. De ruimtelijke inpassing van een school in een hoog stedelijk gebied dat in ontwikkeling is, is zeer complex en vraagt nauwe afstemming met Stedelijke Ontwikkeling en Supervisie MAAK. Prognose oplevering: medio 2026 (indien er geen bezwaar wordt ingediend). Bij de actualisatie 23.1 is het budget opgehoogd vanwege indexering (€ 0,841 mln.). In 2025 vindt ook de 1e inrichting (meubilair en onderwijsleerpakket) plaats voor de uitbreidingsgroepen van deze school. Het daarvoor benodigde budget (€ 0,188 mln.) verandert niet. Vanwege de beheersing van het project is het budget voor de 1e inrichting nu opgenomen in het totaal budget voor de Inverdan school.

Huis van de Wijk (Buurthuis Poelenburcht)
De activiteiten en voorzieningen in het Huis van de Wijk Poelenburg vloeien voort uit eerder gestelde maatschappelijke doelen voor Poelenburg-Peldersveld, met betrekking op ‘fijn en veilig wonen’, ‘armoede en participatie’ en ‘jeugd’.
Buurthuis de Poelenburcht verkeert in slechte staat, is te klein voor de huidige gebruikers en voldoet niet om ruimte te bieden aan de extra functies die op basis van het Pact Poelenburg Peldersveld nagestreefd worden. Daarbij gaat het, naast de huidige buurthuisfunctie, ook om ruimte voor ontwikkeling, educatie en ontplooiing. Voor die extra functies is door het Rijk, vanuit de regiodeal ZaanIJ, aanvullende financiering beschikbaar gesteld. Eind 2021 heeft de gemeente een samenwerkingsovereenkomst met Rochdale afgesloten. Daarin is o.a. bepaald dat er in de plinten en/of elders binnen de vervangende nieuwbouw van de Jasperstraatflat een nieuwe maatschappelijke voorziening wordt gerealiseerd: het Huis van de Wijk.
Het Huis van de Wijk in Poelenburg wordt gerealiseerd in de plint (en/of een verdieping) van het nieuwbouwcomplex Jaspersstraat. Het biedt de kans om een voorziening te maken van circa 2.200 m2 op een zichtbare en uitnodigende plek. Dit wordt de nieuwe locatie voor buurtcentrum de Poelenburcht, Sociaal Wijkteam, Centrum Jong, het Jeugdteam en naar verwachting de bibliotheek. Door multifunctioneel gebruik ontstaan extra mogelijkheden voor nieuwe activiteiten zoals cultuur.
Naast het Huis van de Wijk komt 400 m2 beschikbaar voor eerstelijns gezondheidszorg. Voor dit onderdeel is de gemeente geen risicodragende partij. Alle activiteiten en voorzieningen samen bieden een toegevoegde waarde voor Pact Poelenburg Peldersveld.
De gemeente stelt in het 3e kwartaal van 2023 i.s.m. de toekomstige huurders van Huis van de Wijk een Ruimtelijk programma van eisen op. MAAK en Rochdale streven ernaar eind 2023 een tender in de markt te zetten voor de vervangende nieuwbouw van de Jasperstraatflat en het Huis van de Wijk. Ook zal het kredietbesluit worden voorgelegd aan de Raad.

Kwaliteit bestaande woningbouw
De funderingsproblemen blijven urgent bij een groot deel van de oude woningvoorraad. De lat ligt hoog met de ambitie om met funderingsherstel naar meer dan 150 herstelde panden per jaar te komen. In de praktijk ligt het aantal nu iets boven de 150 herstelde woningen per jaar. De tendens is stijgend en we hebben het funderingsprobleem duidelijk veel beter onder controle. Door de inzet voor de komende jaren te bestendigen, blijven grote calamiteiten hierdoor tot nu toe dan ook uit. De inzet en werkzaamheden binnen het programma richten zich vooral op het informeren en activeren van particuliere eigenaren om de fundering van hun woning te herstellen. De bestede- en gereserveerde middelen zijn hier grotendeels voor bedoeld (bijdrage lening voor herstel via landelijk fonds funderingsherstel). Ervaringen van de afgelopen jaren laten echter ook zien dat de aanpak van de problematiek complex is en langdurig inzet vergt, waarbij er op verschillende fronten inzet nodig is. Daarbij vragen de maatschappelijke vraagstukken als de energietransitie bij de bestaande woningen en het langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen eveneens de noodzakelijke inzet. De behoefte om in oudere woningen noodzakelijke investeringen te doen is groot en stapelen zich op. Voor de toekomst moet rekening worden gehouden met andersoortige investeringen, waarbij sloop en nieuwbouw door stapeling van opgaven en investeringen in toenemende mate een logischere aanpak biedt. Als de investeringskosten rondom duurzaamheid en ‘van het aardgas af’ bij de funderingsproblematiek worden ‘opgeteld’, is het in toenemende mate onder aan de streep meer realistisch om de oude woningen te slopen en nieuwe duurzame woningen terug te bouwen. In de afgelopen jaren zijn de mogelijkheden hiervoor al op verschillende manieren verkend, maar een echte oplossing om dit financieel haalbaar te maken was er niet. Door toenemende bouwkosten blijft er tot nu toe een onrendabele top over, die voor een particuliere eigenaar niet te financieren is. Door financieringsstromen te combineren (landelijk, provinciaal, gemeentelijk, zowel voor fundering en als voor duurzaamheid) komt deze oplossing wel steeds meer dichterbij.

De focus ligt nu op Zaandam-Oost om met de extra inzet vanuit de gelden uit het volkshuisvestingsfonds de komende jaren ongeveer 100 woningen volgens het principe van sloop en nieuwbouw te kunnen vernieuwen en 100 woningen te renoveren. Het programma ‘Verbetering kwaliteit bestaande woningbouw’ is in 2021 geëvalueerd. Hierbij is gekeken naar de effecten van getroffen maatregelen en of het plan van aanpak 2017 - 2021 nog in lijn is met de huidige situatie en maatschappelijke vraagstukken ten behoeve van de bestaande woningvoorraad. Conclusie hieruit is, dat de aanpak vanuit het programma werkt, er op alle thema’s (funderingen, verduurzaming en langer zelfstandig thuis wonen) belangrijke resultaten zijn geboekt en het merendeel van de doelstellingen is behaald. Daar het huidige plan van aanpak formeel in 2021 ten einde liep, was het noodzakelijk met de input van de evaluatie een nieuw plan van aanpak voor de komende jaren te maken, rekening houdend met de veranderende maatschappelijke opgaven. Hiervoor is vervolgens een bestuursopdracht gegeven om te komen tot scenario-afwegingen voor een nieuw plan van aanpak. De raad heeft in april 2023 het nieuwe plan van aanpak 2023 – 2026 ‘Werken aan woningkwaliteit’ vastgesteld en hiervoor een aanvullend krediet van € 0,945 mln. voor de jaren 2025 en 2026 beschikbaar gesteld. Dit bedrag was al opgenomen als reservering binnen het Investeringsfonds.

Inverdan Dam en omgeving
Project Inverdan Dam en omgeving betreft het uitvoeren van een verhoogd kwaliteitsniveau van de openbare ruimte van de Damkade, Damstraat, Wilhelminastraat en Wilhelminakade. Om de kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte in het hele centrumgebied te versterken en te verduurzamen, wordt een gelijk niveau van inrichting van genoemde straten voorgesteld. Het ontwerp van de herinrichting is afhankelijk van de keuzes die worden gemaakt ten aanzien van het terrassenbeleid op de Dam. Gelet op de duur van de planontwikkeling ten behoeve van de inrichting en het meest geschikte tijdstip om de herinrichting plaats te laten vinden, is de verwachting dat er begin 2025 wordt gestart met de uitvoering.

Hembrugterrein
Zaanstad wil het Hembrugterrein samen met betrokken partijen ontwikkelen tot een gebied met woon- en werkfuncties met ruimte voor bestaande bedrijvigheid in de (haven)omgeving. Op 30 april 2019 heeft de Raad van State uitspraak gedaan over de beroepen die waren ingediend tegen het Omgevingsplan voor de herontwikkeling van het Hemburgterrein. Het plan is toen in zijn geheel vernietigd.
De vernietiging heeft het gehele proces vertraagd. De geplande publieke investeringen, zoals die zijn opgenomen in het Investeringsfonds, zijn (voor een deel) gekoppeld aan de ontwikkeling van het terrein en verschuiven door de vertraging naar later in de tijd. Het Masterplan Hembrugterrein, dat de basis vormt voor de verdere planvorming, is in april 2021 door de raad vastgesteld. Het ontwerpbestemmingsplan voor de noordkant van het terrein, waar een belangrijk deel van het woonprogramma zal worden ontwikkeld, is in het derde kwartaal vastgesteld door de raad. In afwachting van beroepen op het bestemmingsplan is deze nog niet onherroepelijk. In 2023 wordt een Masterplan Openbare ruimte ontwikkeld die tools geeft voor de inrichting van de openbare ruimte en de overdracht ervan naar de gemeente organiseert. De publieke investeringen en bouw van de eerste woningen zal na het verlenen van de eerste omgevingsvergunningen starten. De verwachting is dat die in 2024 gestart kunnen worden.

Hoogwaardig openbaar vervoer (HOV)
Het programma HOV ZaanIJ heeft ten doel een snelle en comfortabele route te creëren tussen Zaanstad en Amsterdam, zodat het Openbaar Vervoer een sterk alternatief vormt voor autoverplaatsingen. Het bestaat daarnaast uit korte termijnmaatregelen tot 2028 voor bijvoorbeeld fiets en het huidige OV. Momenteel is de dam-tot-dam fietsverbinding met een brug over het zijkanaal H in voorbereiding. Het hoofddoel is een hoogwaardig OV-systeem zoals een metro, tram of een BRT-systeem (Bus Rapid Transit). Een belangrijke stap in het realiseren van de schaalsprong op de HOV ZaanIJ was het onderbrengen van het programma bij het Rijk-regio programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB). Er is overeengekomen dat HOV ZaanIJ een cruciale opgave is voor de verstedelijkingsstrategie van de MRA. De betrokkenheid en samenwerking van Rijk en regio is daarmee verzekerd. De samenwerkende organisaties de Vervoerregio Amsterdam, Provincie Noord-Holland, gemeente Zaanstad en gemeente Amsterdam hebben vervolgens een vervolgonderzoek uitgevoerd naar het identificeren van de oplossingen. Daarbij is niet alleen gekeken naar de vervoerkundige opties (modaliteiten), maar uitdrukkelijk ook naar ruimtelijke inpassing, wisselwerking met de mogelijkheden voor ruimtelijke en economische ontwikkeling en de bijdrage aan de sociale opgave in Amsterdam-Noord en Zaandam. De uitkomst is dat een BRT-systeem de beste oplossing is als noodzakelijke systeemsprong in HOV ZaanIJ. BRT biedt voldoende capaciteit om op de middellange als lange termijn de vraag naar openbaar vervoer, die onder andere ontstaat door gebiedsontwikkeling (woningbouw en extra arbeidsplaatsen), te faciliteren. BRT kan specifiek, adaptief, duurzaam en flexibel antwoord bieden op de groeiende mobiliteitsvraag en missende schakels in het netwerkt. Een OV-systeemsprong is zeker niet voor 2032 voltooid. Doordat het project HOV ZaanIJ een belangrijke koppeling met de landelijke woningbouwopgave heeft, en de Achtersluispolder onderdeel van de scope van Haven-Stad is geworden, ontstond de kans om in 2022 een propositie in te dienen bij het Rijk voor (gedeeltelijke) financiële dekking uit het mobiliteitsfonds van de investeringen voor de bereikbaarheidsmaatregelen uit het project. Met deze propositie is HOV ZaanIJ goed op de kaart gezet en vormt onderwerp van gesprekken op regionaal- en rijksniveau. Dit toont aan dat het belang van het project, ook door het Rijk, wordt ingezien. De voortgang van het project HOV ZaanIJ wordt daarbij door de regio gerapporteerd binnen het programma SBaB. In het BO MIRT van 11 november 2022 is besloten dat voor het project op dat moment geen geld beschikbaar was. De belangrijkste reden hiervoor was dat een groot deel van de woningen pas ná 2030 gerealiseerd wordt. Vooruitlopend op een rijksbijdrage is in opdracht van de vier samenwerkende organisaties de planstudiefase in het eerste kwartaal van 2023 opgestart, welke naar verwachting zo’n drie jaar zal vragen. Het doel van deze fase is te komen tot een definitief voorkeurstracé. Een plan van aanpak en dekkingsvoorstel voor deze fase was in juni 2023 gereed en in het bestuurlijk overleg vastgesteld. Gezien de grote omvang van het project met bijbehorende dekkingsvraag, wordt deze fase opgedeeld in bij te sturen deelfasen A en B. Dit mede om het dekkingsvraagstuk voor 2023 tot en met 2025 overbrugbaar te maken voor alle partijen en te sturen op mogelijk nog een rijksbijdrage voor deze fase in een volgend BO MIRT,maar de lobby is vooral gericht op de fases na de planstudie wanneer het zal gaan om grote bedragen. Het huidige krediet is voldoende voor de bijdrage aan fase A van € 0,125 mln. voor de vervolgonderzoeken en de geraamde begeleidingskosten van Zaanstad voor de gehele planstudie fase (€ 0,438 mln.).

Kwaliteitsimpuls Wilhelminasluis
Eind 2020 zijn de werkzaamheden aan de Wilhelminasluis afgerond. Door de gemeente is in het Investeringsfonds een bedrag van € 0,9 mln. gereserveerd voor een kwaliteitsimpuls Wilhelminasluis. De grotere sluishoofden zijn met banken ingericht als prettige openbare verblijfsruimten. Met het op een hoogte aanleggen van de Oostkade is het sluiscomplex de verbindende schakel geworden in de wandelroutes tussen de oostelijke en de westelijke Zaanoever. De materialisatie van de openbare ruimte sluit aan op het Masterplan Inverdan. Een deel van de kwaliteitsimpuls (aansluiting Wilhelminabrug Prins Hendrikkade) wordt uitgevoerd als onderdeel van het project ‘Vervanging kadeconstructie Burchtkade en Prins Hendrikkade’. Er heeft later dan gepland een aanbesteding plaatsgevonden en het bedrag van € 0,592 mln. wordt in 2024 uitgegeven.

Dam tot Dam fietsroute Brug Zijkanaal H
De Dam tot Dam-fietsroute is een gezamenlijk project tussen gemeente Zaanstad, gemeente Amsterdam, met cofinanciering van de Vervoerregio Amsterdam (VRA) en de regiodeal ZaanIJ voor vergroening van de route. Met de Dam tot Dam-fietsroute verbetert niet alleen de aansluiting van de Achtersluispolder met het woon- en werkgebied van beide steden, maar worden ook Poelenburg en Peldersveld en een toekomstig recreatiegebied Noorder IJ plas beter verbonden met de rest van de stad. In de toekomst worden zo’n 3.800 fietsers per dag verwacht. In 2021 is in het bestuurlijk overleg de kostenverdeling overeengekomen op basis van een geraamde investering van € 9,4 mln. excl. indexering en is in de begroting van Zaanstad de bijdrage van ruim € 1,5 mln. excl. indexering vastgelegd. Amsterdam en Zaanstad zijn risicodragend voor eventuele meerkosten.
Door autonome extreme prijsstijgingen zijn er kostenstijgingen door extra saneringswerk, noodzakelijke aanpassingen in het ontwerp, een hogere risicoreservering en extra voorbereidingskosten. Het benodigde budget inclusief indexering tot en met start realisatie kwam daarmee op € 19,6 mln. Het gevolg is een vertraging van een jaar, waarbij Zaanstad vooralsnog geen extra middelen beschikbaar stelde  en gevraagd heeft om te zoeken  naar alternatieven die qua kosten dichterbij het oorspronkelijke budget uitkomen. Deze verkenning is eind februari 2023 afgrond en leverde geen alternatief op dat substantieel goedkoper is met afdoende kwaliteit om ook in aanmerking te komen voor een verhoging van de bijdrage van de Vervoerregio. Besloten is om te gaan voor de oorspronkelijke kwaliteit en naar aanvullende dekking te zoeken door alle partijen. De Vervoerregio heeft haar bijdrage inclusief geraamde indexering inmiddels verhoogd naar € 6,6 miljoen en Amsterdam heeft haar bijdrage middels de Voorjaarsnota 2023 verhoogd naar totaal € 6,9 miljoen inclusief indexering. Ook Zaanstad heeft haar bijdrage in de Voorjaarnota 2023 verhoogd naar € 4,562 mln. inclusief indexatie. Tegenover de kostenstijgingen van € 2,976 mln. voor Zaanstad staan de inkomsten van het Rijk (zie toelichting onder voeding Investeringsfonds, onderdeel algemene middelen), wanneer de extra opvangplekken voor asielzoekers, bovenop de taakstelling die Zaanstad al heeft, worden gerealiseerd aan de Gerrit Bolkade en Isaac Baarthaven. Voorafgaand aan de begrotingsbehandeling wordt nog een technische toelichting georganiseerd voor een definitieve afweging.

Fietsenstalling Centrum omgeving Dam
Aan de oostkant van het centrum is een nieuwe fietsenstalling nodig. Deze fietsenstalling biedt onderdak tijdens de winkelopeningstijden en het uitgaansleven. De beoogde locatie (kelderruimte op de hoek Zilverpadsteeg / Czaar Peterstraat) is komen te vervallen en er wordt een nieuwe locatie gezocht. Voordat de planontwikkeling opgestart wordt is zicht op voldoende exploitatiebudget randvoorwaardelijk. Vooralsnog is er geen uitsluitsel over dekking van de exploitatiekosten. Daarom schuiven de uitgaven door naar 2024 tot en met 2026.

Busbrug 24 uur openstelling, geluidmaatregelen en no regret maatregelen
In 2019 zijn zogeheten eerste ‘no regret’ maatregelen uitgevoerd om de verkeerssituatie bij de Busbrug ‘De Binding’ te verbeteren en de veiligheid van met name de fietsers te verhogen. Het ging hierbij onder andere om het aanleggen van twee rotondes en het asfalteren van fietspaden. De totale kosten bedroegen € 1,3 mln., waarvan € 0,5 mln. gedekt uit het Investeringsfonds. Dit onderdeel van het project is afgerond.
De start van de noodzakelijke verkeersveiligheidsmaatregelen voor de 24-uurs openstelling van de Busbrug (cq. de aanpassing van de rondweg Westerkoog) is door de noodzakelijke stikstofvergunning aanzienlijk vertraagd. Het zoeken naar compensatie van de stikstofdepositie, noodzakelijk voor het opstellen van het bestemmingsplan, vraagt nog een jaar extra voorbereidingstijd. Ondertussen wordt onderzocht of het wel mogelijk is om de brug 24 uur open te stellen voor elektrische voertuigen. Verwacht wordt dat uitvoering voor een volledige openstelling in 2025 kan aanvangen indien een vergunning voor stikstof in de eerste helft van 2023 mogelijk blijkt. Voor de uitvoering van deze maatregelen is nog circa € 1,1 mln. beschikbaar in het Investeringsfonds.

Bereikbaarheidsdeal
Rijk en regio willen investeren in een omvangrijk Multimodaal Mobiliteitspakket in de corridor Amsterdam-Hoorn. Het betreft bereikbaarheidsmaatregelen op het gebied van auto, openbaar vervoer, fiets en mobiliteitsmanagement. Voor Zaanstad is de uitvoering van het pakket cruciaal voor de ambities met MAAK.Zaanstad. Binnen het totale pakket zitten drie belangrijke en al langer gewenste Zaanse integrale bereikbaarheidsprojecten (auto, OV en fiets). Het gaat om de Guisweg, AVANT (Thorbeckeweg) en het ombouwen van de Prins Bernhardweg/A7 tot stadsweg. Daarnaast wordt binnen het totale pakket ook nog eens extra geïnvesteerd in fiets- en OV-maatregelen en mobiliteitsmanagement (onderdeel Overige). De Zaanse bijdrage aan het totale pakket bedroeg  € 23,5 mln. Zie raadsinformatiebrief 2019/14203. Deze projecten zijn of gaan in 2023 naar de planuitwerking- of realisatiefase. In deze fasen nemen de intensiteit van sturing en de risico’s voor Zaanstad toe. Onderdeel van het programma ‘Regionale bereikbaarheid’ zijn inmiddels ook de Dam tot Dam fietsroute, de verbinding A8-A9 inclusief de korte termijn maatregelen van de Provincie en Zaanstad. Vanwege het verloop van de A8-A9 zijn de korte termijn maatregelen van de Provincie en Zaanstad nog belangrijker geworden. Naast € 14 mln. vanuit de Provincie is onder andere ook de verbindingsweg Assendelft onderdeel van deze maatregelen. Vanwege capaciteitsvragen bij alle partners en voor meer resultaatgerichtheid en een verkenning naar het verrijken van maatregelen is besloten om hier gezamenlijk programmatisch op te gaan sturen vanaf het 1e kwartaal 2023. Ook is de planstudie HOV ZaanIJ, de 24 uurs openstelling van de busbrug en het gewenste onderzoek naar de 3e ontsluiting onderdeel van het programma en de bijbehorende sturing.

• AVANT – Realisatiefase

In de Actualisatie Investeringsfonds 22.2 was gemeld dat voor het jaar 2022 is gerekend met een indexatiepercentage van 5,16% en voor de resterende jaren  2,5%. In het kader van de aanbesteding is besloten (2022/20493) dat het reëler is om ook voor 2023 te rekenen met een indexatiepercentage van 5,16% om mede daarmee een hoger plafond bedrag vast te stellen. Deze kostenverhoging is, via de actualisatie Investeringsfonds 23.1, verwerkt in de Voorjaarsnota 2023. Zoals aangegeven in de raadsinformatiebrief 2022/20561 Voortgang AVANT/Aanpak Thorbeckeweg – Aanbesteding is het plafondbedrag om een mislukte aanbesteding te voorkomen verhoogd met de risicoreservering van 4 mln. voor exogene risico’s in de realisatiefase. Op basis van het aanbestedingsresultaat is bepaald of en met hoeveel deze reservering weer moet worden aangevuld. Met het behaalde aanbestedingsvoordeel van € 1 mln. is er nu € 3 mln. nodig om de reservering weer aan te vullen. Alle partners in het project hebben besloten dit weer te willen aanvullen om stagnatie of stilstand tijdens de realisatie te voorkomen met extra financiële gevolgen door aanvullende besluitvorming bij het optreden van niet beïnvloedbare risico’s. Van deze € 3 mln. bedraagt het aandeel voor Zaanstad € 0,519 mln.

• Guisweg

Het project Guisweg zit in de overgang van de tweede fase van de planstudie naar de planuitwerkingsfase. De gemeente werkt samen met Vervoersregio Amsterdam (VRA), Prorail, Rijkswaterstaat, het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de Provincie Noord-Holland. Momenteel is de VRA nog trekker namens alle partners. In de volgende fase zal Zaanstad het bestuurlijk trekkerschap van de VRA overnemen. Bij de VRA wordt een onafhankelijke ambtelijk opdrachtgever aangesteld en wordt het kasbeheer uitgevoerd namens de partijen. Zaanstad wordt verantwoordelijk voor het organiseren en faciliteren van het projectteam, waarbij samen met Prorail het team wordt samengesteld en beide partijen de aanbestedende organisaties zijn. Daarvoor wordt de huidige BOK (bestuurlijke overeenkomst) die in 2019 is afgesloten, geactualiseerd en voorzien van een nieuwe governance structuur en wordt een nieuwe BOK opgesteld voor de planuitwerkingsfase. De huidige bijdrage aan de projectkosten wordt conform de bestuursovereenkomst tot en met realisatie geïndexeerd op basis van de IBOI-index. De indexering over 2023 tot en met 2028 is volledig afgedekt in het Investeringsfonds. In de nieuwe projectbegroting is de indexatie begroot op de projecteindwaarde (PEW 2028). De indexatiepercentages op basis van een prognose van de IBOI-index zijn als volgt: 2023 en 2024 (5,16%) en 2025 tot en met 2028 (2,5%). Deze reservering is, via de rapportage Investeringsfonds 23.1, in de Voorjaarsnota 2023 verwerkt. De totale reservering komt daarmee op € 16,689 mln. De verwachting bij de kredietaanvraag aan de raad (2023/2123) was dat de fasering van de bijdrage een bedrag van € 4,092 mln. vroeg voor de planuitwerkingsfase en € 12,597 mln. voor de realisatiefase. Deze fasering pakt nu iets gunstiger uit, waarbij verwacht wordt dat er voor de planuitwerkingsfase € 2,622 mln. nodig is en voor de realisatiefase € 14,067 mln.
Voorgesteld wordt om het verschil van € 1,470 mln. tussen het daadwerkelijk benodigd krediet voor de planuitwerkingsfase Guisweg (€ 2,622 mln.) en het hiervoor door de raad  beschikbaar gestelde krediet (2023/2123, € 4,092 mln.) te laten terugvloeien naar de reserveringen en beschikbaar te houden voor dit project. Voor de realisatiefase van dit project zal op termijn een nieuw kredietvoorstel aan de raad worden voorgelegd.

• Afwaardering A7/Prins Bernhardweg

Het project Afwaardering A7/Prins Bernhardweg zit in de overgang naar de aanbesteding- en realisatiefase. Voor dit project is € 3 mln. in het Investeringsfonds beschikbaar, waarvan € 2,6 mln. als reservering. Aanvullend is € 1,4 mln. vanuit de Woningbouwimpuls beschikbaar. De geraamde kosten voor de tijdelijke maatregelen in knooppunt Zaandam van € 1,2 miljoen exclusief BTW worden gedekt uit de rijksbijdrage ‘versnelling woningbouwlocaties’, waarmee het totale project is gedekt. Het reeds verstrekte krediet van € 0,4 mln. is nagenoeg besteed en na de zomer 2023 wordt een krediet aangevraagd voor de aanbesteding- en de realisatiefase. Het project kent een nader te bepalen twee fasen aanpak vanwege de realisatie van Avant.  

Verbindingsweg Dorpsstraat – Communicatieweg

Bij de vaststelling van de Begroting 2021 heeft de gemeenteraad Amendement MVerbetering ontsluiting Dorpsstraat Assendelft d.m.v. aangaan partnerschap aangenomen. Met dit amendement is de raad akkoord gegaan met de opname van een nieuwe wens van maximaal € 2 mln. voor investeringen ten behoeve van de verbetering van de ontsluiting van de Dorpsstraat in Assendelft. Dit in de vorm van het project ‘Verbindingsweg Dorpsstraat - Communicatieweg’. Het project is onderdeel van het programma korte termijn maatregelen A8-A9. Daarna is deze wens voor € 1,7 mln. omgezet in een reservering en voor € 0,3 mln. in een kredietverlening voor de planvoorbereiding in 2021 en 2022. De voorbereiding is inmiddels gereed en de scope van het project is daarbij uitgebreid met het doortrekken van het fietspad naar de communicatieweg. Het project is opnieuw geraamd en kost inclusief indexatie inmiddels € 6,5 mln. De Provincie Noord-Holland draagt € 1,3 mln. bij en de Vervoersregio Amsterdam heeft deze bijdrage vanwege het doortrekken van het fietspad en indexatie verhoogd naar € 2,6 mln. Daarnaast is er een aanvullende dekking vanuit Kreekrijk en de Overhoeken van € 0,596 mln. Voor de resterende dekking kan mogelijk een beroep worden gedaan uit de rijksbijdrage voor de tijdelijke huisvesting op deze locatie. Door deze bijdragen is het nu niet nodig de reservering in het Investeringsfonds te indexeren om tot een sluitende dekking te kunnen komen.

Verkeersveiligheid

In 2021 is het Werkplan verkeersveiligheid 2021-2023 door de raad vastgesteld. De activiteiten in het werkplan zijn onder te verdelen in fysieke maatregelen, campagnes en educatie. In 2022 zijn projecten opgestart om onder andere schoolzones en zebrapaden veiliger te maken. Niet alle schoolzones konden in 2022 worden afgerond. In 2023 wordt de laatste uitvoering afgerond en dan gaan de verkeersveiligheidsaanpassing via het regulier budget mobiliteit (Bereikbaarheid infra klein € 0,2 mln. per jaar).

Sportpark de Omzoom

De definitieve ontsluiting van Sportpark De Omzoom sluit aan op de definitieve ontsluiting van Kreekrijk. De definitieve weg wordt pas aangelegd als Kreekrijk voor een groot gedeelte klaar is met de ontwikkeling. Deze afronding van de definitieve weg wordt verwacht in 2026. Gezien wij de verbindingsweg eerder willen aanleggen, zal er een bijdrage worden gevraagd vanuit het project de Omzoom voor de definitieve ontsluiting aan de verbindingsweg Assendelft.

Hockeyclub De Kraaien

De gemeente is na de zomervakantie gestart met het bouwrijp maken van het terrein. Op 17 januari jl. heeft er een zitting plaatsgevonden in de hoofdzaak van de aanlegvergunning t.b.v. het sportcomplex. De rechtbank heeft inmiddels een uitspraak gedaan in het voordeel van de gemeente Zaanstad. Dit betekent dat in  2023 kan worden gestart met de aanleg van de velden. Formeel kan de eiser nog in beroep gaan tegen de uitspraak van de rechter, maar die kans achten wij klein. De vereniging heeft ook de vergunning aangevraagd voor het bouwen van het clubgebouw. Voor het project De Kraaien vragen wij geen indexering aan, omdat we gekozen hebben voor een goedkopere uitvoering van de twee watervelden. Deze besparing wordt gebruikt om de indexering te dekken. We moeten voldoen aan de restzettingseis van 15cm over een looptijd van 30jaar. De voorbelasting moet langer op de locatie blijven liggen om te voldoen aan deze restzettingseis. Daarom wordt een deel van het budget doorgeschoven van 2023 naar 2024 (€ 2,74 mln.).

Sportpark Hoornseveld

Het project is een lastige opgave met verschillende belangen, maar we liggen nog steeds op schema. De realisatie van de twee sportaccommodaties tennis en korfbal begint echte vormen te krijgen. De twee clubgebouwen inclusief velden worden officieel in week 10 opgeleverd en in 2023 wordt de vergunning aangevraagd voor het bouwen van het clubgebouw voor de voetbal. Voor de voetbal is er alvast een miniveld aangelegd, zodat de vereniging voldoende veldcapaciteit heeft, omdat het trainingsveld en het oude C-veld van Zaanlandia gebruikt moesten worden voor de woningbouw ontwikkeling fase 1 Oostzijderpark. De (bouw)markt is nog steeds behoorlijk overspannen. Heipalen, andere bouwmaterialen en aannemers zijn steeds schaarser te vinden. In de actualisatie 23.1 is er budget toegevoegd vanwege de indexering (€ 1,583 mln.). De totale indexatie bedraagt € 2,083 mln. Bij de actualisatie 23.2 wordt daarom nog € 0,5 mln. aan indexatie toegevoegd. De impact hiervan op de planningen en de budgetten hebben wij verwerkt in deze actualisatie. Het project Hoornseveld hebben wij opgedeeld in verschillende deelprojecten, zodat we goed sturing kunnen houden op het project. Het inzicht in de planning hebben wij nu steeds beter in beeld, waardoor wij de fasering hebben aangepast. Voor het Investeringsfonds betekent dit ten opzichte van de voorgaande planning een verschuiving van 2023 naar 2024 met € 6,1 mln. De nieuwbouw van de voetbalaccommodatie staat gepland om in 2024 te starten en ook werkzaamheden rond de fietsbrug starten niet in 2023, maar in 2024. Oplevering van het Sportpark staat op dit moment gepland voor het 4^e kwartaal 2024.

Uitvoeringsagenda toerisme

• Bewegwijzering en plattegronden

Aantrekkelijke routes en goede bewegwijzering dragen bij aan een betere bereikbaarheid, toegankelijkheid en zichtbaarheid van de stad. Daarnaast ontdekken bewoners en bezoekers de stad beter en werkt het door in spreiding van het toerisme. In 2019 is een concreet uitvoeringsplan voor de bewegwijzering in het focusgebied Zaandam centrum opgesteld. Dit is in de zomer van 2020 uitgevoerd. Voor de focusgebieden, Wormerveer centrum en Zaanse Schans is dit in 2021 uitgevoerd en opgevoerd. Voor het Hembrugterrein is in 2023 een start gemaakt voor een plan wat eind 2023/begin 2024 uitgerold zal worden. Daarnaast is er een aantal toeristische plattegronden geactualiseerd in 2022. In 2023 wordt verder geïnventariseerd waar plattegronden staan, welke vervangen dienen te worden en waar toevoegingen gepast zouden zijn. Voor de uitgaven voor de bewegwijzering en plattegronden is vanaf 2023 nog € 0,107 mln. beschikbaar. Hiervan wordt € 0,080 mln. in 2024 uitgegeven.

• Pleisterplaatsen

Ten behoeve van de recreatievaart en aanmeerplaatsen is onderzoek gedaan naar mogelijkheden voor nieuwe pleisterplaatsen. Het onderzoek is in 2021 afgerond, het krediet vrijgegeven middels een investeringsbesluit en de eerste steiger is gerealiseerd bij brug Vrouwenverdriet. Een tweede locatie bij het Hembrugterrein wordt, zodra er capaciteit beschikbaar is, in 2023 nader onderzocht in afstemming met het masterplan Hembrugterrein. Tevens wordt onderzoek gedaan naar het toevoegen van elektriciteitspunten op bestaande steigers ten behoeve van de elektrische pleziervaart. Voor pleisterplaatsen is binnen het Investeringsfonds nog € 0,068 mln. beschikbaar. Verwacht wordt dat de tweede pleisterplaats met een aanvullende subsidie van € 0,040 mln. van het Hoogheemraadschap in 2024 wordt gerealiseerd.

Projecten met reservering binnen het Investeringsfonds

Voor de projecten met een reservering in het Investeringsfonds kunnen kredietbesluiten worden voorgelegd bij de raad. Voor de volgende projecten is een reservering in het Investeringsfonds opgenomen:

Toelichting per project

Cultureel maatschappelijke voorziening Durghorstplantsoen (Maatschappelijke voorzieningen Zaanstad-Noord (cultuurzaal) en nieuw wijkcentrum de Pelikaan)

Voor het Durghorstplantsoen werken we, met Parteon en de Pelikaan, aan een geïntegreerde cultureel-maatschappelijke voorziening, waarin buurthuis en cultuurzaal één geheel vormen. Dit is een nieuw concept in de gemeente Zaanstad. Hierin komen de behoefte aan een nieuw onderkomen voor het buurtcentrum en een ruimte waar samen cultuur gemaakt en beleefd kan worden, bij elkaar. Deze constructie is financieel aantrekkelijk, doordat bepaalde voorzieningen maar één keer gebouwd hoeven te worden (toiletten, garderobe, ontvangstruimte), maar vooral inhoudelijk interessant. Door cultuur in te zetten als middel, wordt maatschappelijk effect bereikt, zoals verbinding, tegengaan van eenzaamheid, ontwikkeling van jeugd. De Pelikaan gaat de nieuwe voorziening exploiteren. We investeren in de toekomst en in groei van de stad, met oog op de ca. 5.000 nieuwe woningen in MAAK Noord is het wenselijk het voorzieningenniveau te verbeteren.

De opgevoerde investering is in de rapportage 23.1 van het Investeringsfonds, via de Voorjaarsnota 2023, opgehoogd vanwege de stijging van geraamde bouwkosten en de contractuele bijdrage aan Parteon in de onrendabele top. Deze investering is nodig om de exploitatielasten in de toekomst betaalbaar te houden. We voeren het gesprek met Parteon over hun investeringsbijdrage, vanwege eerder aangegane verplichtingen rondom herhuisvesting van de Pelikaan. We verwachten in de 2^e helft van 2023 een projectvoorstel voor te leggen aan de gemeenteraad inclusief een kredietbesluit.

Voorstel van wens naar reservering: Binnensportaccommodatie Zaanstad-Noord
Vanuit Onderwijs voor het Bertrand Russell college is er een zorgplicht voor 3,0 lokalen bewegingsonderwijs. Om efficiënt met de maatschappelijke financiële middelen om te gaan, is onderzocht hoe de wens van de sporthal in noord gecombineerd kan worden met de nieuwbouw van het Bertrand Russel College. Dat kan op een doelmatige manier door de gymzalen wat meer functionaliteit te geven (met name hoogte), zodat ze geschikt zijn voor de meeste verenigingssporten. Hiervoor is een bedrag nodig van € 0,48 mln. De ontwerpfase moet begin 2024 starten om de synergie voordelen te kunnen behalen.

Maatschappelijke voorzieningen Zaanstad Noord (openbare ruimte)
Het Perspectief MAAK.Noord laat verder zien dat ook in de openbare ruimte met een aantal aanpassingen nieuwe mogelijkheden voor ontmoeten gecreëerd kunnen worden. Gezien de ontwikkelingen en de bevolkingstoename in dit deel van de stad is het van belang dat het sociale weefsel goed functioneert en dat ook de (circa 5.000) nieuwe Zaankanters optimaal mogelijkheden hebben om deel te worden van deze gemeenschap(pen). De maatschappelijke-, culturele- en sportvoorzieningen moeten daar een belangrijke bijdrage aan leveren. De precieze maatregelen zijn afhankelijk van bestuurlijk- en maatschappelijk draagvlak. In aansluiting bij de planning van projecten in het gebied, waaronder de cultureel-maatschappelijke voorziening aan het Durghorstplantsoen, is deze reservering bij de rapportage 23.1 al verschoven naar 2024.

IKEA/Zuiderhout

Het bedrag dat gereserveerd was komt voort uit de financiële afspraken tussen de gemeente en IKEA die zijn vastgelegd in een anterieure overeenkomst die is ondertekend op 24 juni 2013. In 2014 en 2015 zijn zes aanvullende allonges ondertekend. In deze anterieure overeenkomst is onder andere afgesproken dat IKEA bijdraagt in de realisatie van de ontsluiting van het gebied (de verwerving van percelen en aanleg van de doorsteek naar de provinciale weg). IKEA heeft echter aangegeven zich definitief niet te vestigen in Zaanstad. Op dit moment wordt er gewerkt aan een haalbaarheidsstudie met financiële strategie voor de ontwikkeling van Zuiderhout Noord. Deze wordt in de loop van 2023 ter besluitvorming aangeboden. Hierin wordt ook antwoord gegeven op de bestemming en eventueel tijdelijk gebruik van de “IKEA kavel” en de noodzaak van de noordelijke ontsluiting. Parallel aan dit proces heeft de gemeente een wet voorkeurswet gemeenten gevestigd op deze kavel, waarna de gemeente met IKEA in gesprek is over verwerving. Het college stelt voor om deze kavel te verwerven en een andere bestemming te geven. De reservering voor IKEA zoals die er nu staat komt te vervallen. Ook voor de nieuwe bestemming geldt dat er wensen zijn ten aanzien van de verkeerskundige situatie. Deze worden in kaart gebracht en als nieuwe wens toegevoegd.

Gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf

Het gebied in en rond winkelcentrum Drielse Wetering vraagt om een integrale aanpak. Het gebied verliest zijn aantrekkingskracht voor bewoners en ondernemers en er zijn zorgen over de veiligheid. In de gebiedsontwikkeling bekijken we de huidige sporthal, winkelcentrum/buurthuis en woningbouw in samenhang en ontwikkelen we, samen met partners, een plan waarmee het gebied een grote impuls krijgt voor leefbaarheid, sfeer, woningbouw etc. Sporthal De Tref zal vervangen moeten worden en er is een mogelijkheid om deze sporthal te bouwen op de vrijgekomen locatie van korfbalvereniging ZKC. Deze nieuwe locatie past binnen de visie MAAK Midden en heeft de voorkeur vanuit de afdelingen sport en onderwijs. Of deze locatie geschikt is voor een nieuwe sporthal wordt verder onderzocht. Op de locatie Drielse Wetering komt sowieso een gymzaal, want deze is noodzakelijk voor de twee scholen in het gebied.

Parallel daaraan wordt samengewerkt in de plot gebiedsgericht samenwerken, waarbinnen ook aandacht is voor sociale veiligheid en overlast van jongeren. In dat kader bekijken we welke maatregelen nu al genomen kunnen worden, rondom veiligheid en in de openbare ruimte, zodat de situatie in het gebied niet verslechtert, vooruitlopend op de definitieve inrichting. Dit gebeurt in overleg met betrokken bewoners en ondernemers. Hiervoor was een reservering opgenomen van € 0,2 mln. voor 2023 en 2024. In 2023 komt het niet tot besteding. Daarom wordt de reservering nu in zijn geheel opgenomen voor 2024.
In samenwerking met de buurt zal een bestedingsvoorstel worden opgesteld.

Kogerveld – Versterken groene parkzoom

Ten behoeve van versterking van de groene parkzoom in Kogerveld is een bedrag van € 0,425 mln. gereserveerd om uitvoering te kunnen geven aan de wens om de parkzone onder de hoogspanningsleiding tussen het station Kogerveld en de Jagersplas te versterken. In het Perspectief is de wens opgenomen deze groene parkzoom te versterken door de diverse gebouwtjes die hun functie hebben verloren en in de groene randen van de buurt staan af te breken. Ook in de concept gebiedsvisie voor het station Kogerveldwijk is dit opgenomen. De gelegenheid lijkt zich voor te doen om over te gaan tot verwerving, sloop en groene inrichting van een vervallen gebouw op een markante plek. Om een concreet voorstel te kunnen doen zal eerst nog overeenstemming moeten worden bereikt met de huidige eigenaar, een inrichtingsplan worden opgesteld en sloopraming worden opgesteld. Een uitgewerkt plan zal in het kader van een kredietaanvraag worden voorgelegd in het derde kwartaal 2023.

Kwaliteit bestaande woningbouw

Vanuit het Coalitieakkoord was voor de jaarschijven 2025 en 2026 respectievelijk € 0,345 mln. en € 0,6 mln. gereserveerd voor de verbetering van de kwaliteit van de bestaande woningbouw. Op 6 april 2023 (7351985) heeft de raad besloten om deze reservering om te zetten naar een krediet.  

Opwaardering Bodecentrumkade / Zaantheater

Bij het project opwaardering bodecentrumkade / Zaantheater wordt voor de ombouw van de lift en de trapopgang een andere materialisering toegepast. Met de beoogde uitvoering wordt de ruimtelijke kwaliteit, die in het centrumgebied is ingezet, ook in het gebied rond de sluizen consistent doorgezet. Deze loopt mee met de herinrichting van de Dam en omgeving. De herinrichting staat gepland voor 2024/2025.

Verbinding A8/A9

Op 31 januari 2022 heeft Provinciale Staten ingestemd met het Landschapsplan Stelling van Amsterdam/A8-A9. Daarmee is voor het eerst draagvlak bereikt voor een tracé en de inpassing. De zorgvuldige inpassing maakt de verbinding A8/A9 mogelijk en versterkt tegelijk het landschap en de stelling van Amsterdam. De kans op goedkeuring van Unesco is daarmee vergroot, maar levert wel een grote extra financieringsvraag op. De gemeente blijft bij de Provincie Noord-Holland aandringen op een snelle realisatie van de Verbinding A8-A9. De provincie is in gesprek met het Rijk en de partners om te komen tot een strategie voor de financiering van het project. Uitgangspunt is dat er zicht moet zijn op de financiering, voordat gestart wordt met de planuitwerkingsfase. Door de standaard procedures kan het besluit van Unesco op z’n vroegst rond de zomer 2023 genomen worden. Het Rijk heeft aangeven niet verder te willen bijdragen. Er wordt nu onderzocht hoe verder te gaan. De planning van de Provincie (met de stappen van de planuitwerkingsfase) hebben nu geen data en gaan uit van een inhoudelijk vervolg na de verkiezingen van de Provinciale Staten op 15 maart 2023. De aanbesteding- en realisatiefase zal niet eerder dan 2027 starten, waardoor de reservering voor de bijdrage aan de realisatie op 2029 staat. Vanwege het verloop zijn de korte termijn maatregelen van de Provincie en Zaanstad nog belangrijker geworden. Naast € 11 mln. vanuit de Provincie is o.a. ook de verbindingsweg Assendelft onderdeel van deze maatregelen. Vanwege capaciteitsvragen bij alle partners en voor meer resultaatgerichtheid en een verkenning naar het verrijken van maatregelen, is besloten om hier gezamenlijk programmatisch op te gaan sturen vanaf het 2^e kwartaal 2023.

Bereikbaarheidsdeal

• Afwaardering A7/Prins Bernhardweg

Het project Afwaardering A7/Prins Bernhardweg, van snelweg naar stadsweg, gaat in het voorjaar van 2023 van de planvormingsfase naar de aanbesteding- en realisatiefase. Voor dit project is € 3 mln. in het Investeringsfonds gereserveerd, waarvan inmiddels € 0,4 mln. als voorbereidingskrediet al beschikbaar is gesteld. Aanvullend is € 1,4 mln. vanuit de Woningbouwimpuls beschikbaar. De geraamde kosten voor de tijdelijke maatregelen in het knooppunt Zaandam van € 1,2 mln. worden gedekt uit de rijksbijdrage Versnelling woningbouwlocaties. De reservering in het Investeringsfonds is voldoende om het project afwaardering A7 te kunnen voeren. De ramingen zijn echter nog niet definitief, mede vanwege de uitvoeringswijze. Bij de aanvullende kredietaanvraag in oktober 2023 voor de aanbesteding- en realisatiefase worden deze definitief gemaakt.

• Guisweg

Zie de tekstuele toelichting van dit project onder de ‘kredieten’, waarin is voorgesteld om het verschil van € 1,470 mln. tussen het daadwerkelijk benodigd krediet voor de planuitwerkingsfase Guisweg (€ 2,622 mln.) en het hiervoor door de raad beschikbaar gestelde krediet (2023/2123, € 4,092 mln.) te laten terugvloeien naar de reserveringen en beschikbaar te houden voor dit project. Voor de realisatiefase van dit project is € 14,067 mln. gereserveerd en hiervoor zal op termijn een nieuw kredietvoorstel aan de raad worden voorgelegd.

• Overig

De middelen onder ‘Overig’ zijn in het kader van de Bereikbaarheidsdeal gereserveerd voor investeringen in fiets- en OV-maatregelen en mobiliteitsmanagement. Voor de realisatie van de fietsprojecten heeft Zaanstad de rol van procesmanagement in het gebied Zaanstreek-Waterland om te sturen op projectresultaten. Voor het grootste deel is de planvorming gereed. De sturing vraagt in 2023 t/m 2025 € 0,02 mln. per jaar. Hiervoor zal een separaat kredietbesluit aan de raad worden voorgelegd.

Verbindingsweg Dorpsstraat – Communicatieweg

Zie de tekstuele toelichting van dit project onder de ‘kredieten’.
Voor de realisatiefase, in 2023 en 2024, zal in de tweede helft van 2023 een kredietvoorstel aan de raad worden voorgelegd.

Figaro

De bouwlocatie Figaro is een ontwikkellocatie binnen de gebiedsontwikkeling MAAK.Centrum / Inverdan, aangrenzend aan het Stadhuisplein. Met de ambitie voor een aangename verblijfsplek, een stedelijke fietsvoorziening passend bij een OV knooppunt en een prettige woonomgeving zijn randvoorwaarden geformuleerd die als kader dienen voor de programmatische invulling. Deze randvoorwaarden borgen de publieke toegankelijkheid, het mobiliteitsvraagstuk en een passend woonprogramma.
Het beoogde programma betreft een openbare bewaakte fietsenstalling van 2.400 fietsparkeerplekken ten behoeve van openbaar vervoer reizigers, circa 1.500 m2 commercieel programma en circa 100 woningen. Met de invulling van de locatie Figaro ontstaat een kwalitatieve entree van Zaanstad met prettige route tussen de verschillende (verkeers)niveaus in het gebied. De hoogwaardig ingerichte openbare ruimte herbergt alle functies die horen bij een transferpunt (NS station en busstation), zoals ‘Kiss & Ride’, taxi’s, invalidenparkeerplaatsen en inpandig de comfortabele NS openbare bewaakte fietsenstalling. Deze laatste vloeit voort uit de afspraken die de gemeente in het verleden met de NS heeft gemaakt. Op het niveau van het Stadhuisplein komt een boomgroep en een bron, waaruit de waterloop ontspringt, welke aansluit op de verderop gelegen “waterval”.
Prorail, NS en de VRA dragen bij aan de realisatie van de fietsenstalling. Na ontvangst van de subsidies resteert een tekort op de bedragen als gereserveerd in de grondexploitatie Inverdan. Er is een bedrag van € 10 mln. gereserveerd binnen het Investeringsfonds voor realisatie van Figaro. Het tekort wordt veroorzaakt door het beoogde programma en alle ambities, maar ook door de noodzakelijke investeringen direct gelieerd aan Figaro. Dit zit onder meer in de markt- en prijsontwikkelingen (aangepaste indexeringen), inhoudelijke wijzigingen in het programma, complexe kostenverhogende omgevingsfactoren, zoals wind en trillingen van het spoor, programmatische wensen en houtbouw. De keuze voor houtbouw komt voort uit de in MRA-verband ondertekende Convenant ‘Green Deal Houtbouw 2021-2025’. Dit convenant heeft tot doel om vanaf 2025 door gezamenlijke inspanningen en elkaar aanvullend en versterkend ten minste 20% van de nieuwbouw van woningen in de MRA in houtbouw uit te voeren.  
Het totaal tekort is € 1,1 miljoen hoger. Voor dit bedrag wordt een aanvraag gedaan uit het Transformatiefonds voor maximaal € 10.000 per woning. Indien deze aanvraag niet wordt gehonoreerd, zal het bedrag in het Investeringsfonds van € 10 mln. met nog € 1,1 mln. verhoogd moeten worden. De kosten worden opgevoerd in 2023. Dit heeft ermee te maken dat Figaro onderdeel is van de grondexploitatie Inverdan. Na een eventueel kredietbesluit (financieel kader) worden de kosten verwerkt in de grondexploitatie. Dit leidt vervolgens tot een verliesvoorziening die dan wordt aangezuiverd vanuit het Investeringsfonds bij de Jaarrekening 2023.  

Onderzoek 3^e ontsluiting Westerwatering (motie, heeft relatie met nut en noodzaak busbrug)
In 2022 is er n.a.v. het raadsinitiatief MKBA-light Guisweg een nieuwe wens bijgekomen middels een motie voor een versneld onderzoek naar de derde ontsluiting van Westerwatering. Omdat de uitkomst mogelijk nieuwe inzichten geeft op het 24 uur openstellen van de Busbrug, is deze wens bij de rapportage 23.1 van het Investeringsfonds met prioriteit direct omgezet naar een reservering. Er wordt een kredietvoorstel aan de raad voorgelegd om de geraamde onderzoekskosten van € 0,22 mln. voor onderzoek naar de derde ontsluiting Westerwatering nog dit jaar vrij te geven en te dekken uit het Investeringsfonds. Het huidige krediet busbrug en de wens voor de aanvullende dekking van de rondweg vertragen in het fonds naar 2024/2025. Voor de 3e ontsluiting komt het college na de zomer met een apart kredietbesluit op basis van, en inclusief een aanpak en doel, het onderzoek.

Voorstel van wens naar reservering: Molenweide

Begin jaren ‘90 is op het terrein van de Molenweide een kinderboerderij gerealiseerd, te weten De Veldmuis. Op het terrein van de Groene Oase is zo’n 12 jaar geleden een natuurspeeltuin aangelegd, te weten de Zaanse Wachter. Als één van de weinige groen- en ontmoetingsplekken in het gebied hebben de terreinen een belangrijke functie in de wijk Westerwatering. Om het voortbestaan van deze ontmoetingsplek in de wijk te borgen, is het nodig te investeren in deze terreinen. In samenspraak met de betrokkenen is een gebiedsvisie opgesteld, waarvoor uitvoeringsbudget benodigd is. Een eerste raming heeft uitgewezen dat er voor realisatie van het eindscenario circa € 0,5 mln. nodig is. Een deel van deze middelen komt beschikbaar uit het programma Landschap (€ 0,15 mln. uit het Groen en Waterplan) en een deel uit het MIP eco oevers Westerwatering (circa € 0,08 mln.). Het resterende deel van € 0,275 mln. vanuit het Investeringsfonds is nodig is om het totale project te kunnen realiseren. Ten behoeve van uitvoering en realisatie in 2024 dient deze wens nu omgezet te worden in een reservering, zodat bij de besluitvorming van de gebiedsvisie de raad een kredietbesluit kan nemen over.

Sporthal (Kalf)

Het lopende project over het al dan niet vernieuwen van sporthal de Tref wordt meegenomen in de gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf. Inmiddels is duidelijk geworden dat het vervangen van de huidige sporthal door een veel kleinere gymzaal zal leiden tot een ruimtetekort voor de verenigingen die momenteel gebruik maken van de sporthal. De keuze voor een sporthal of gymzaal en de plaats waar die moet komen wordt nog onderzocht, maar de voorkeur gaat uit naar een nieuwe sporthal op het huidige terrein van korfbalvereniging ZKC. Op de Drielse Wetering zal een nieuwe gymzaal gebouwd worden voor de scholen in de omliggende omgeving. Na goedkeuring ruimtelijk programma van eisen zal de bestuursopdracht worden aangepast.
Het geraamde budget voor deze ontwikkeling is bij de actualisatie 23.1 verhoogd met de autonome kosten van € 1,7 mln. op basis van de voorkeursvariant en indexering (prijspeil 01-01-2024). Eerder was hiervoor al € 9,5 mln. opgenomen.

Uitvoeringsagenda Toerisme

In de uitvoeringsagenda toerisme 2016-2019 stond een aantal acties dat nog niet (geheel) is uitgevoerd. Deze zijn in de toeristische visie 2021-2025 meegenomen ter uitvoering. Hiervoor is in het Investeringsfonds een bedrag gereserveerd van € 0,21 mln.

• Camperplaatsen

Een projectleider is aan de slag gegaan om locaties te onderzoeken voor een camperplaats en hiervoor is een voorlopige voorkeurslocatie aangewezen. Deze locatie is verder onderzocht om gereed te maken voor verhuur van de grond aan een exploitant. De investeringen die nodig zijn om de locatie bereikbaar en de grond bouwrijp te maken, vallen hoger uit dan het eerder gereserveerde bedrag. De investering wordt om die reden aangevuld met een extra kredietaanvraag van € 0,2 mln. tot in totaal € 0,35 mln. Het extra bedrag wordt naar verwachting binnen de exploitatietermijn van 20 jaar terugverdiend door de verhuur van de locatie en de extra inkomsten van toeristenbelasting. De projectleider zal middels een kredietbesluit in 2023 de raad verzoeken het krediet uit het investeringsfonds vrij te geven van € 0,15 mln. en € 0,2 mln. te investeren ten behoeve van realisatie in 2024 (saldoneutraal, niet zichtbaar in investeringsfonds).

• Permanente ontsluiting Monet atelier

Daarnaast is er nog € 0,06 mln. beschikbaar als cofinanciering voor een permanente ontsluiting van het Monet atelier. Hiervoor wordt met gebiedsontwikkeling, Kunst & Cultuur en de stichting Monet in Zaandam gezocht naar een oplossing. Zodra hier vorderingen in zijn wordt de raad hierin meegenomen.

Projecten op de wensenlijst

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten die nu op de wensenlijst zijn opgenomen.

Toelichting per project

Maatschappelijke voorzieningen a.g.v. de groei van de stad

Met de voorziene groei van het aantal woningen in de stad is het nodig om ook de maatschappelijke voorzieningen mee te laten groeien. Bij maatschappelijke voorzieningen gaat het om voorzieningen voor o.a. onderwijshuisvesting, sport, welzijn, cultuur en ontmoeten. Deze opgave komt steeds beter in beeld. Eind 2021 werd door het college het Maatschappelijk Voorzieningenmodel met referentienormen vastgesteld (2021/28005). Hiermee is in beeld te brengen hoeveel ruimte (vierkante meters) nodig is voor de belangrijkste typen voorzieningen bij de geplande groei van het aantal woningen. De behoefte voor primair en voortgezet onderwijs wordt opgenomen in het MeerjarenInvesteringsplan. De overige investeringen zullen grotendeels gedekt moeten worden uit het Investeringsfonds, die een jaarlijkse reeks heeft in de wensenlijst. Ook is nu gebruik gemaakt van een modelmatige en globale inschatting, met een rekenmodel dat uitgaat van een actuele inschatting van de woningbouwproductie, de bijbehorende ruimteclaim uit het MV-model en geschatte bouwkosten. Hiervoor is in totaal circa € 52 mln. opgenomen. De geraamde bedragen zijn bedoeld om nog onbenoemde investeringen te zijner tijd te kunnen dekken. Wanneer planvorming en besluitvorming plaatsvindt rond specifieke voorzieningen, zullen er bedragen vanuit deze reeks opgenomen worden als respectievelijk ‘reservering’ en ‘kredietbesluit’ na vaststelling van het College en de gemeenteraad.

Begin dit jaar is door het college de Investeringsagenda Maatschappelijke Voorzieningen vastgesteld (2022/20892), die een beeld geeft van de projecten die eraan komen. De raad is hierover geïnformeerd via een raadsinformatiebrief (2022/21973). De projecten investeringen die de komende 4 jaar op de planning staan en dus benodigd zijn in Zaanstad om daadwerkelijk mee te kunnen groeien met de voorziene groei van het aantal woningen zijn verder geconcretiseerd en apart opgenomen. Deze projecten zullen de komende tijd voorzien worden van een plan, zodat bij een volgend P&C moment het voorstel kan worden gedaan om deze als reservering op te nemen.

Het gaat om de volgende projecten:

Gecombineerde Maatschappelijke voorziening Assendelft/Kreekrijk

Het aantal inwoners in Assendelft / Kreekrijk / Saendelft is behoorlijk gegroeid en hierdoor is er grote behoefte aan een gecombineerde maatschappelijke zorgvoorziening voor o.a. eerstelijns zorg ontstaan. Diverse partijen hebben zich gemeld bij de gemeente om deze voorziening te realiseren. Er is nu een koppelkans om deze voorziening te realiseren in Kreekrijk in combinatie met de uitbreiding van IKC Kreekrijk. De uitbreiding van de school is opgenomen in de tweede fase IHP. De beoogde locatie is beschikbaar en deze ontwikkeling past binnen het bestemmingsplan. De totale bouwkosten van de voorziening worden geraamd op totaal € 5 mln. (grove raming). De intentie van Zaanstad is om de investeringen in deze voorziening te dekken met de toekomstige huuropbrengsten maar afhankelijk van het programma van de beoogde organisaties activiteiten zal een gedeeltelijke gemeentelijke investering noodzakelijk zijn. Daarom is er een bedrag van € 2,5 mln. (de helft van het totaal) opgenomen als raming voor dit project.

Jongerencentrum / Ontmoetingsplek (Maak-Midden)

Conform de Investeringsagenda Maatschappelijke Voorzieningen. In Maak-Midden/Kogerveldwijk is behoefte aan een ontmoetingsplek voor jongeren, mogelijk in de omgeving van station Kogerveld. Ook is er behoefte aan een betaalbare accommodatie voor maatschappelijke initiatieven en in het Perspectief Kogerveldwijk is opgenomen dat er rondom het station een plek voor ontmoeting voor bewoners van alle delen van de Kogerveldwijk gewenst is. Er wordt gewerkt aan een voorstel, waarin verschillende van deze opgaven samenkomen. Twee investeringswensen worden gecombineerd tot 1 reservering van € 0,5 mln., zodat in 2024 concrete stappen naar uitvoering gezet kunnen worden. Dit betreft enerzijds het project Jongerencentrum / Ontmoetingsplek (Maak-Midden) van € 0,25 mln., welke in de rapportage 23.1 als concretisering van de jaarschijf 2023-2026 was opgenomen. Anderzijds gaat het om het project Betaalbare accommodatie maatschappelijke initiatieven van € 0,25 mln., welke in de rapportage 23.1 was opgenomen onder de reeks Maatschappelijke voorzieningen a.g.v. groei van de stad 2027-2032 en nu naar voren wordt gehaald.

Ontmoetingsfunctie Centrum-Oost

Conform de Investeringsagenda Maatschappelijke Voorzieningen. In het centrum is behoefte aan aanvullende ruimte voor ontmoeting van buurtbewoners. De behoefte vloeit voort uit het voorzieningenmodel en uit de geluiden vanuit de wijk. Er wordt een projectvoorstel uitgewerkt met MAAK. Er is een bedrag opgenomen van € 1,3 mln. De planning verschuift naar 2025 en 2026.

Extra sportvelden a.g.v. Groei van de stad

Er is nagegaan in hoeverre de aanwezige buitensportvoorzieningen (areaal sportvelden) toereikend zijn voor de sportbehoefte in de toekomst (trends in sportbeoefening, benuttingsmogelijkheden, groeiend aantal inwoners op verschillende plekken). Ter onderbouwing van die behoefte heeft de gemeente onderzoek laten uitvoeren naar de huidige en toekomstige sportbeoefening in verenigingsverband en de daarbij behorende vraag naar binnen- en buitensportaccommodaties. Er is gebruik gemaakt van vastgelegde en algemeen geaccepteerde richtlijnen voor ruimtebehoefte per competitie-team of deelnemer. Bij de ramingen zijn de bevolkingsprognoses op basis van de groei van de stad en (lokale) trends in de sportdeelname betrokken. De bevolkingsgroei leidt tot een toename van het aantal sporters. De gemeente faciliteert de sportbeoefening onder andere door sportaccommodaties beschikbaar te stellen. Zaanstad-breed gaat het op termijn om een extra behoefte van 1 sportveld, op middellange termijn. De investering wordt geschat op € 0,75 mln.

Kwaliteit bestaande woningvoorraad

Zie de tekstuele toelichting van dit project onder de ‘kredieten’.

Voor de voortzetting van dit project in de jaren 2027 tot en met 2031 is een structurele wens opgenomen van € 0,6 mln., welke in 2032 oploopt naar € 6,555 mln. (totaal van de periode 2031 t/m 2040 (incl. indexatie).

Gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf

Zie de toelichting bij ‘reserveringen’.
De resterende budgetten voor de definitieve inrichting zijn naar achteren geschoven naar 2027 en 2028 in verband met de benodigde voorbereidingstijd. De onderhoudskosten voor het langer door exploiteren van de oude sporthal De Tref zijn opgenomen in de reguliere begroting.

Fietsverbindingen/langzaam verkeer - uitvoering Fietsnota

In 2021 is het Zaans Mobiliteitsplan vastgesteld. Dit jaar wordt als uitwerking van het ZMP het Actieplan Fiets vastgesteld. Hierin worden ook gewenste fietsmaatregelen in een uitvoeringsprogramma opgenomen, waarvoor het budget zal worden ingezet vanaf 2024.

Reconstructie rondweg de Busbrug

Voor 24 uurs openstelling busbrug is een krediet beschikbaar gesteld van € 2 mln., grotendeels gedekt uit het Investeringsfonds (zie hiervoor de projecten met kredietbesluit). De benodigde aanpassingen richten zich op de rondweg in Westerkoog. Voor de verkeersveiligheid en leefbaarheid blijken echter meer aanpassingen noodzakelijk. Deze aanpassingen worden inmiddels als een no regret gezien, losstaand van het al dan niet 24 uurs openstellen van de busbrug. Door extra en langere voorbereiding, de extreme kostenstijgingen in 2021 en 2022 en de indexering tot en met realisatie, is de reservering voor dit project bij de rapportage 23.1, welke is verwerkt bij de Voorjaarsnota 2023 verhoogd tot in totaal € 5,041 mln. Door de vertraging met het openstellen van de busbrug wordt verwacht dat uitvoering niet eerder dan in 2025 kan plaatsvinden.

Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) – Planstudie

Bij de voorjaarsnota 2023 zijn voorbereidingskosten voor hoogwaardig openbaar vervoer als wens opgenomen in het investeringsfonds. Terugkijkend is dit geen investering (bezit) maar zijn het kosten die in de exploitatie moeten worden opgenomen. Het gaat namelijk om een planstudiefase en geen infrastructurele maatregelen. Het gaat dan om een bedrag van € 1,5 miljoen, verdeeld over twee jaar (2024 en 2025). Regionaal zijn hier al diverse afspraken over gemaakt. Daarbij wordt in regioverband nog gestuurd op een rijksbijdrage voor dit project in een volgend BO MIRT. Dit bedrag is daarom van de wensenlijst van het investeringsfonds afgehaald en is in de exploitatie opgenomen.

Hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) – planuitwerking en realisatie

De projectkosten voor de HOV ZaanIJ verbinding (planuitwerking en realisatie) hebben een grove indicatie meegekregen van € 200 mln. Uitgaande van een gefaseerde realisatie vraagt de planuitwerkingsfase (2026 t/m 2028) en de realisatiefase vanaf 2028 mogelijk bijna 10% bijdrage vanuit Zaanstad. Vooralsnog bedraagt de grove totale raming tot en met 2032 € 19 mln.

Hembrugbos

Het Hembrugbos is in 2020 van het Rijksvastgoedbedrijf in eigendom overgedragen aan gemeente Zaanstad. Vanuit de gemeente is samen met een bosecoloog en een landschapsbureau, de visie en vervolgens het inrichtingsplan voor het Hembrugbos opgesteld. In het inrichtingsplan is rekening gehouden met vier thema’s: toegankelijkheid, cultuurhistorie, ecologie en behoud karakter. Deze dragen bij aan het doel het bos weer in zijn volle glorie te herstellen, uit te breiden en onderdeel te maken van de ontwikkeling van het Hembrugterrein als geheel. Voor het onderhoud van het bos is geld beschikbaar, voor het inrichten is geen budget. Het inrichten van het bos is geraamd op € 0,98 mln.
In de visie is aangegeven dat deze toekomstige uitvoering van het inrichtings- en beheerplan om aanvullende besluitvorming en integrale afweging van middelen vraagt. In de visie is door het Ingenieursbureau een eerste kosteninschatting gemaakt om een richting te geven voor de mogelijke kosten van de beoogde aanpassingen in en van het bos. Deze kwam uit op een bedrag van € 0,8 mln. (exclusief het beheer). In de uitwerking van het inrichtings- en beheerplan zijn de kosten concreet gemaakt op € 0,982 mln. Voor deze kosten is nog geen dekking. Bij de vaststelling van de visie is tevens een motie ingediend voor behoud historische artefacten, maar deze kosten zijn nog niet begroot. Ook wordt er dekking gezocht in subsidieregelingen (bijvoorbeeld van de Provincie, groen of fonds toerisme). Echter, hier dient vaak cofinanciering tegenover te staan.
Op dit moment is een Rijkssubsidie in beeld van € 0,09 mln. die kan worden aangevraagd indien wij over cofinanciering beschikken. Bij een kredietbesluit vanuit het Investeringsfonds is hier sprake van en komt deze subsidie ten gunste van het project. Daarom is de claim op het Investeringsfonds op dit moment  € 0,89 mln.

De Groote Weiver

In de cultuurbegroting staat een investeringsbedrag van € 0,5 mln. gereserveerd voor herhuisvesting van De Groote Weiver. In aanvulling hierop is een bedrag van € 0,7 mln. opgenomen als wens voor het Investeringsfonds. Uit het haalbaarheidsonderzoek moet gaan blijken welke investeringsbijdrage benodigd is om De Groote Weiver te behouden en welke eigendomsconstructie mogelijk is. Het investeringsvoorstel zal na gereedkomen van het Ruimtelijk programma van eisen, naar verwachting in de tweede helft van 2023, aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Het moment van investeren zal naar verwachting niet eerder dan 2025 zijn.

Poppodium
In het coalitieakkoord 2022-2026 Slagen maken is opgenomen dat een nieuw poppodium als wens in het Investeringsfonds wordt opgenomen. De komende periode wordt geïnvesteerd in het verstevigen van de popfunctie. Dit is een randvoorwaarde om de ambitie van een fysiek poppodium op termijn te kunnen verwezenlijken. Wel houden we oog voor kansen die zich in de tussentijd voordoen om een podium te realiseren.

Voeding Investeringsfonds

Toelichting per onderdeel

Reserve Infrastructurele werken (Infra) en Reserve Gebiedsoverstijgende bestedingen (GKZ)

Het Investeringsfonds wordt onder meer gevoed met bijdragen uit de reserve Infrastructurele werken (Infra) en de reserve Gebiedsoverstijgende bestedingen (GKZ). Beide reserves worden gevoed vanuit de bijdragen die de gemeente ontvangt van ontwikkelaars voor bovenwijkse voorzieningen en als het gaat om grondexploitaties dan doet de gemeente van daaruit zelf een bijdrage naar deze reserves. Bij de reserve Infra zijn de bijdragen gebaseerd op de oude vierkante meterprijs en bij de reserve GKZ is dit op basis van de nieuwe vierkante meterprijs, welke vanaf 21 januari 2021 geldt. Deze bijdragen kunnen pas worden overgeheveld naar het Investeringsfonds als deze daadwerkelijk eerst in de reserve Infra en de reserve GKZ zijn gestort. Storting in de reserves vindt plaats bij realisatie van projecten en op basis van vastgestelde contracten. Daarom is het van belang inzicht te hebben in de bijdragen waar contracten aan ten grondslag liggen. Die opbrengsten kennen immers een grotere zekerheid dan de opbrengsten als gevolg van contracten die nog niet zijn afgesloten. Daarom is in bovenstaande tabel daarin onderscheid gemaakt.

Op 21 januari 2021 is de raad akkoord gegaan met de Nota Gebiedsoverstijgende Kosten Zaanstad (2020/23226). De nota bepaalt dat projectontwikkelaars een hogere bijdrage (nieuw tarief) gaan leveren aan de bovenwijkse kosten en voorzieningen, zoals infrastructuur. Dit levert de gemeente bij toekomstige gebiedsontwikkelingen extra inkomsten op, die (deels) ten gunste komen van het Investeringsfonds. In deze rapportage zijn de opbrengsten vanaf 2021 in overeenstemming gebracht met de geplande woningbouw (anterieure overeenkomsten en grondexploitaties). De reeks opgenomen onder reserve GKZ nieuw tarief zonder contracten dient nu nog gezien te worden als een taakstellend bedrag omdat daar nog geen contracten voor zijn en dus nog onzeker is. Meer informatie over deze ontwikkeling van de reserve Infra is te vinden in het MPG 23.1.

Zoals aangegeven bij MPG 23.1 stopt (voorlopig) vanaf 2032 de voeding van de reserve GKZ op basis van nieuwe tarief zonder contracten, omdat nog niet duidelijk is of er, en zo ja welke, nieuwe projecten er vanaf dat jaar qua taakstelling aan de orde zijn. Als er nieuwe plannen komen, waarbij e.e.a. doorschuift, of als er alsnog plannen komen voor 2032 en volgende jaren, houden we de taakstelling overeind. Eventueel naar rato van de voorspelde aantallen.

Daarnaast is er een raadsvoorstel in routing gebracht (nog geen besluitvorming) m.b.t. een grondexploitatie, waarin is voorgesteld om toch het oude tarief te gaan hanteren (van voor januari 2021). Dit omdat de gesprekken over deze grondexploitatie al daarvoor waren opgestart en nu dus leiden tot een mogelijke vastgestelde grondexploitatie. Dit verklaart de verschuiving van de reserve GKZ naar de reserve Infra.

Verkoop vastgoed
Een opbrengst uit de verkoop van vastgoed komt ten gunste van het Investeringsfonds. Dit gebeurt pas na daadwerkelijke realisatie van de verkoop.

Opbrengst abri’s

De netto reclameopbrengsten van de abri’s bedragen jaarlijks ruim € 0,2 mln. Deze opbrengsten worden toegevoegd aan het Investeringsfonds. Het huidig Abri-contract loopt t/m 2024. Vanaf 2025 geldt een nieuw contract voor de reclameopbrengsten. Vooralsnog wordt er vanuit gegaan dat de opbrengsten minimaal gelijk zijn als het huidig contract, maar dit bedrag kent nog enige onzekerheid.

Algemene middelen

Vanuit de algemene middelen vindt een jaarlijkse dotatie aan het Investeringsfonds plaats ter hoogte van € 4 mln. In de jaarschijf 2024 is een extra dotatie van € € 1,05 mln. opgenomen. Deze dotatie is benodigd om te zorgen dat de stand van het investeringsfonds niet onder de risicobuffer van € 5 mln. zakt.
Vanuit het rekeningresultaat 2022 is in 2023 € 9,1 mln. extra gestort in het Investeringsfonds. Daarnaast is er in 2023 een extra dotatie begroot van € 2,976 mln. De gemeente heeft, in het kader van het realiseren van opvangplekken voor asielzoekers, afspraken gemaakt met het COA, waarin is afgesproken dat Zaanstad een financiële bijdrage krijgt bij realisatie van extra opvangplekken voor het COA. Per brief d.d. 10-3-2023 heeft de staatssecretaris aan Zaanstad een borg afgegeven in twee termijnen van in totaal € 4,375 miljoen. De belangrijke variabele in de planning is de daadwerkelijke realisatie van de opvanglocatie Gerard Bolkade. Deze staat gepland voor november 2023. Bij de voorjaarsnota 2023 is besloten om een deel van deze financiële bijdrage in te zetten ter dekking van het extra benodigde krediet inzake de “Dam tot Dam fietsroute” voor een bedrag van € 2,976 mln. Dit bedrag is daarom als voeding toegevoegd aan het investeringsfonds.
In het Coalitieakkoord is voor 2025 en 2026 totaal € 0,945 mln. beschikbaar gesteld voor het verbeteren van de kwaliteit van de bestaande woningbouwvoorraad. Omdat dit project in het Investeringsfonds is opgenomen (als reeks bij de ‘kredieten’), is dit bedrag bij de kaderbrief 2023-2026 toegevoegd aan het Investeringsfonds (in de jaren 2025 en 2026).

Verloop saldo Investeringsfonds

Deze grafiek laat het verloop van het saldo van het Investeringsfonds zien, ultimo 2022 tot en met ultimo 2032.

De rode lijn in onderstaande grafiek laat het saldo van het Investeringsfonds zien wanneer alle projecten, waarvoor een kredietbesluit is genomen, en alle projecten op de lijst met reserveringen worden uitgevoerd. De paarse lijn is de risicobuffer. Uit de grafiek blijkt dat het saldo van het investeringsfonds in 2030 op de risicobuffer van € 5 mln. uitkomt, wanneer alle projecten met kredietbesluit en reserveringen worden uitgevoerd zoals opgenomen in deze rapportage. Dit komt doordat we in 2024 een extra dotatie doen van € 1,05 mln., om te zorgen dat de stand van het investeringsfonds niet lager dan de risicobuffer van € 5 mln. is.  De blauwe lijn geeft de situatie weer zoals die was bij de 23.1 rapportage.
In de grafiek is ook zichtbaar dat er met de huidige voorziene dotaties fors te weinig middelen beschikbaar zijn om alle geïnventariseerde investeringswensen te kunnen uitvoeren. Dit is de groene lijn. Dit vraagt om een nieuwe strategie hoe om te gaan met nieuwe uitbreidingsinvesteringen voor de stad.

Projecten Kogerveldwijk en Noord met specifieke dekking, niet zijnde het Investeringsfonds

In de rapportage Investeringsfonds 22.2 is de voeding aan het Investeringsfonds vanuit de reserve infra en de reserve GKZ per saldo met € 2,654 mln. verlaagd. Dit was de bijdrage bovenwijks vanuit de ontwikkelaars van de Kogerveldwijk, die benodigd is voor onderstaande 8 projecten in het kader van bovenwijkse uitbreidingsinvesteringen Kogerveld (€ 11,644 mln.) in combinatie met de WBI-gelden (Woningbouwimpuls) die we voor Kogerveldwijk hebben ontvangen (€ 9 mln.). Aanvullend hebben we nog € 6,14 mln. aan WBI-gelden ontvangen voor uitbreidingsinvesteringen Noord. Op grond van deze ontvangen WBI-gelden heeft Zaanstad zichzelf de verplichting opgelegd om deze projecten nu daadwerkelijk ook uit te gaan voeren. De raad krijgt voor elk van deze projecten een afzonderlijk raadsvoorstel voorgelegd om hier haar goedkeuring op te geven. In dat raadsvoorstel zal worden ingegaan op de inhoud van het project, het daadwerkelijk benodigde krediet en de dekking daarvan.

Toelichting projecten

Herinrichting omgeving station

Het station vormt het centrale punt in de Kogerveldwijk. Bij de beoogde substantiële toevoeging van het aantal woningen in de Kogerveldwijk wordt fors ingezet op het stimuleren van duurzame vormen van mobiliteit, onder andere door de inzet van deelauto's en het hanteren van hoogstedelijke parkeernormen. Vervoer per trein is hierin een cruciale schakel. Een goed ingericht en functionerend stationsplein is hierbij noodzakelijk. Het huidige stationsplein voldoet op dit moment niet aan die norm en verdient een kwaliteitsslag.
De voorbereiding van dit project is uitgesteld vanwege de noodzaak om uitgangspunten vast te stellen met betrekking tot de hoofd-infra, ruimtereserveringen ten behoeve van de HOV ZaanIJ en de onder- en bovengrondse infra. De start van de uitvoering van dit project wordt niet eerder dan 2027 verwacht.

Vervoershub

In de Kogerveldwijk vinden verschillende gebiedsontwikkelingen plaats, waarmee een substantieel aantal woningen wordt toegevoegd. De bedoeling is voor verschillende van die gebiedsontwikkelingen één centrale vervoershub te realiseren in de nabijheid van het station. Met name het bezoekersparkeren zal hiermee een centrale plek krijgen en door de vervoershub bij het station te realiseren, fungeert de hub ook als overstapmogelijkheid voor de toekomstige bewoners van de woningen om hun reis verder per trein voort te zetten. Door één centrale oplossing hoeft niet per gebiedsontwikkeling tot een oplossing gekomen te worden. Momenteel wordt een locatie onderzocht in combinatie met een herontwikkelingsproject. De start van de uitvoering van dit project wordt niet eerder dan 2026 verwacht.

Rotonde Paltrokstraat omvormen naar kruising

Met het toevoegen van de woningen in de Kogerveldwijk wordt het gebruik van de Heijermanstraat intensiever en is het nodig de rotonde om te vormen naar een kruising om de verkeersdoorstroming te verbeteren.

Afwaarderen Prins Bernhardweg

De Prins Bernhardweg is een belangrijke toegangsweg naar de Kogerveldwijk. Het afwaarderen van deze weg is noodzakelijk bij het toevoegen van het beoogd aantal woningen om de woonwijk leefbaar te houden. Zonder de afwaardering blijft de Prins Bernhardweg een te forse verkeersader in de Kogerveldwijk en wordt niet de beoogde kwaliteitsslag gehaald die nodig is om de nieuwe woningen te accommoderen.

De afwaardering A7 bestaat uit meerdere dekkingsbronnen. Het is verstandig dat we, vanwege de twee fasen aanpak, de WBI geheel besteden in de eerste fase. De aanbesteding van de fase 1 vindt nog in 2023 plaats. Na de zomer komt er nog een kredietbesluit op basis van het definitieve ontwerp, kostenraming en twee fasen aanpak. Dan kunnen we alle dekking goed in de tijd actualiseren.

Herinrichten Heijerman- en doctor HG Scholtenstraat

Ook voor de herinrichting van de Heijerman- en doctor HG Scholtenstraat geldt dat die nodig is als gevolg van het toevoegen van de woningen en het daardoor intensievere gebruik van deze verkeersader door de Kogerveldwijk. Ook met de toekomstige inpassing van de HOV ZaanIJ moet rekening worden gehouden. Door de herinrichting wordt een veiliger situatie gecreëerd en worden de extra verkeersbewegingen mogelijk gemaakt. Voor dit project wordt een subsidie ontvangen van de Provincie NH van € 2,8 mln.
In de rapportage over de Provinciale Subsidie wordt uitgegaan van uitvoering in de periode van 2026-2028. Bedragen zijn niet uitgesplitst. In bovenstaande tabel staat nog € 2,2 miljoen opgenomen in 2029. We kunnen dat nu aanpassen (naar 2028 halen) als dat financieel haalbaar is, of zo laten staan en pas bij de kredietaanvraag daar een besluit over nemen.

Verbreden tunnel onder station

Deze verbreding is nodig als gevolg van de toevoeging van de woningen. Het betreft een tunnel die betrekking heeft op de Heijermanstraat, die als gevolg van de toegevoegde woningen intensiever gebruikt zal worden, waarmee het noodzakelijk is die aan te passen en daarmee de tunnel te verbreden.

Herinrichten Paltrokstraat

Direct aan de Paltrokstraat zijn de gebiedsontwikkelingen “Paltrok” (236 woningen) en “Hilko” (113 woningen) gelegen. Deze herinrichting is niet alleen voor de projecten Paltrok en Hilko, maar ook noodzakelijk voor een verkeersveilige afwikkeling van al het verkeer dat zal komen als gevolg van de gehele gebiedstransformatie van de BJB. Ook de andere projecten zullen voor extra verkeer zorgen. Realisatie van deze projecten zorgt voor een noodzaak tot het herinrichten van deze straat om het toenemende gebruik ervan op te kunnen vangen.

Park

De bedoeling is in de Boerejonkerbuurt, waarin verschillende van de (beoogde) gebiedsontwikkelingen gelegen zijn, één centraal park te realiseren om zo voor het noodzakelijke groen in de buurt te zorgen (groen, klimaatadaptatie, hittestress). De noodzaak tot realisatie van dit groen wordt veroorzaakt door de toevoeging van de woningen en het feit dat er in de gebiedsontwikkelingen zelf minder ruimte is voor groen.

Vaartbrug

De huidige Vaartbrug is de zwakke schakel op de hoofdas tussen Krommenie en Wormerveer. De brug is te smal en er is regelmatig sprake van gevaarlijke situaties voor fietsers. Door de toevoeging van woningen aan weerszijden van de Nauernasche Vaart wordt dit nog versterkt. Daarom wordt voorgesteld met een extra fietsbrug de verkeersstromen van elkaar te scheiden.